Co Nadal, ás mesas de tódalas casas chegan grandes platos que adoitan destacar pola súa elaboración ou pola súa excepcionalidade. Nese contexto, onde as farturas case que son o denominador común, a gastronomía galega ten moito que dicir e, especialmente, a que ten acento da Coruña. Peixe, marisco, carne, lácteos, vexetais, legumes, ovos, masas, postres… Esta provincia galega é quen de agrupar no seu territorio tódalas singularidades do fenómeno da cociña galega. Falemos dalgúns.
A tortilla de Betanzos, o segredo está no ovo
Se hai un tema gastronómico que suscita especial discusión é o referente ao xeito de preparar a tortilla: fina ou gorda, con cebola ou sen ela, ben callada ou pouco feita. A localidade galega por antonomasia na que debatir e tamén poñer a proba as diferenzas é, sen dúbida, Betanzos. A fama sobre a súa receita tradicional ten sona en todo o país e caracterízase por ser unha tortilla zumarenta, con patacas, ovos, aceite de calidade e -ollo- sen cebola. Aínda que este último detalle sexa, dende logo, onde o debate esta servido.
A singularidade da receita radica precisamente na súa sinxeleza, o que non quere dicir que a preparación e o seu acabado sexan doados de conseguir. Soamente mans expertas, con dedicación e agarimo conseguen dar co punto exacto para que a combinación funcione e pase a proba dos máis selectos padais que se achegan ata esta vila para degustar os seus preparados.
Unha vez ao ano, durante a Semana da Tortilla de Betanzos que se celebra no mes de outubro, a vila convértese nunha xanela na que descubrir e degustar distintas opcións da especialidade local. O gañador representa a Betanzos no certame nacional de tortilla de patacas e, en numerosas ocasións, o máximo galardón ten recaído precisamente no finalista betanceiro. Así que a sona de Betanzos está fundamentada.
A chanfaina: o símbolo cárnico de San Sadurniño
Outro dos produtos estrela da provincia da Coruña atópase na localidade de San Sadurniño: a chanfaina. Tamén chamada chofre, choulán, chourela ou chourizo de bofe, é un embutido feito fundamentalmente cos pulmóns e outras vísceras do porco que non serven para faceren o chourizo, picadas e sazonadas como a zorza.
Polo tipo dos seus compoñentes principais, as chanfainas non poden conservarse moito tempo, polo que deben seren consumidas pouco despois de embutidas. Porén, unha chanfaina ben feita, fritida e acompañada dunha pataca cocida para mollar na graxa que desprende, é un prato tradicional, e popular en tempos pasados, certamente notable.
Tradicionalmente, a chanfaina se facía despois da matanza do porco e consiste en meter, dentro dun estómago do animal, distintos ingredientes: fariña de millo, sangue de porco e as distintas vísceras ben picadas. A posibilidade de probala quente, feita no momento, ou ben fría, coma un embutido, depende dos gustos de cada comensal.
O percebe inalcanzable do Roncudo
Se A Coruña é a provincia que sabe, podería dicirse que a Costa da Morte é a comarca que sabe a mar. Dentro da ampla variedade de mariscos de calidade que ofrece a gastronomía da zona, o percebe do Roncudo é o seu máximo expoñente. Sexa pola dificultade de acceso ás rochas que o gardan ou por como lles bate o mar durante case todo o ano, parece que hai bastante consenso á hora de afirmar que o percebe do Roncudo é o mellor do país. E, como tal, ben merece unha festa!
A Festa do Percebe do Roncudo celébrase na primeira quincena do mes de xullo no municipio coruñés de Ponteceso. É unha celebración que comezou hai máis de 20 anos e foi a primeira festa do percebe que se celebrou en España. O arraigamento vai ligado á economía do pobo, xa que o percebe converteuse nunha das maiores fontes de riqueza da localidade de Corme. O valor cultural xira arredor da figura do percebeiro e engade á manifestación culinaria as tradicións e os coñecementos que viran sobor dun oficio único. Pero non hai que agardar ata o verán para degustalos, os percebeiros da Costa da Morte traballan arreo para que a xente poda comelos durante todo o ano.
A empanada mariñeira da vila de Noia
A empanada de Noia é, xunto co berberecho, unha das estrelas gastronómicas da vila e de toda a comarca. Por iso, desde 1979 e coincidindo coas festas patronais de San Bartolomé, celébrase a Festa da Empanada en homenaxe a este manxar tradicional, que pode degustarse durante todo o ano en calquera restaurante ou taberna do municipio. A empanada de Noia pode ser de millo ou de trigo, unha peculiaridade que a diferenza das do resto de Galicia é porque á de trigo, unha vez no forno, dáselle a volta coma se dunha tortilla se tratase. Durante a festa, ademais de degustacións, pode ter lugar tamén un importante concurso de empanadas, no que participan profesionais e particulares.
En Noia podemos atopar unha ampla variedade de empanadas, tanto nas masas como en recheos. A empanada de trigo ten a peculiaridade de facerse de masa máis gorda do acostumado. Debido a este maior grosor, é polo que durante a súa cocción no forno dáselle a volta para que quede feita polos dos lados. En canto á de millo, a máis famosa é a que leva berberechos, bivalvo do que Noia é tamén un importante produtor. Outras posibles opcións de recheo son o chopo (xiba), o polbo ou o bacallau. Algúns dos segredos para conseguir unha boa empanada residen na experiencia e sabedoría de quen a fai, pero tamén no produto que selecciona para a súa elaboración.
Melindres: a diferenza está na sobremesa
E como non todo vai ser salgado e no Nadal tamén importancia a sobremesa, rematamos esta peza coa proposta dos doces tradicionais do concello coruñés de Melide: os melindres. Estes doces son, normalmente, rosquillas moi pequenas ás que se lles dá brillo e glaseado (ademais de acrecentar o seu sabor doce) con almíbar, no punto xusto que o reposteiro ou panadeiro saben. O coidado da tradición, a sabia escolla da materia prima e o agarimo co que as distintas familias reposteiras da localidade elaboran o produto desde hai varias xeracións son a clave para manter e consolidar as súas elaboracións artesás de primeira calidade.
Hoxe, existen 8 establecementos no municipio que, herdeiros das súas respectivas tradicións familiares, manteñen viva esta actividade artesanal. Unha práctica que comezou nas casas particulares pero que, pouco a pouco, foi pasando das cociñas dos domicilios melidenses aos obradoiros artesáns.
