As inundacións xeradas pola DINA do 29 de outubro no leste de España, ademais da tráxica perda de vidas e dos danos materiais, provocaron numerosas polémicas e controversias nos medios de comunicación e, sobre todo, nas redes sociais. A ciencia foi sufocando estas loiadas con respostas baseadas no coñecemento. Unha destas teorías difundidas nos días posteriores á traxedia suxería que a eliminación de presas agravou o desastre. Para soster esta afirmación, usuarios en redes sociais apoiábanse nun mapa que, segundo eles, amosaba o impacto da supresión destas presas. Agora, unha análise realizada polo investigador do Centro de Investigacións Mariñas (CIM) da Universidade de Vigo (UVigo) Carlos García de Leaniz e publicada na sección Readers Response da revista Nature, desmonta estas afirmacións.
Non son presas, son barreiras
O catedrático, experto en conectividade fluvial, é un dos maiores referentes internacionais neste eido e acaba de incorporarse á UVigo ao abeiro do programa Atrae, unha iniciativa do Ministerio para atraer talento consolidado e reforzar a competitividade das universidades e dos centros de investigación. García de Leaniz refuta esta teoría explicando que “o mapa difundido en redes non amosa a eliminación de presas, senón o número de barreiras existentes nos ríos, como azudes, presas e sumidoiros, datos recompilados nun proxecto de mapeo paneuropeo”.
Segundo explica nesta publicación, un cruzamento entre os rexistros de eliminación de presas en Europa e o inventario oficial de barreiras do Goberno español revela que, entre 2006 e 2022, só se retiraron oito barreiras das 615 que existen na rexión de Valencia. Destas, sete eran azudes de menos de cinco metros de altura, sen capacidade significativa para previr inundacións, mentres que a oitava era unha estación microhidroeléctrica en desuso. Ningunha destas estruturas estaba situada nas áreas afectadas polas inundacións.
A importancia da xestión sostible dos ríos
España é un dos países con maior fragmentación fluvial en Europa e a lexislación prohibe eliminar presas operativas que conten cun permiso válido. En palabras de Carlos García de Leaniz, “a eliminación de barreiras obsoletas ten un impacto positivo, xa que contribúe a reducir os riscos de inundación ao diminuír os niveis de auga e previr posibles colapsos de infraestruturas en mal estado”. Ademais, engade que “a lei de augas obriga aos titulares das concesións a derribar as presas e azudes ao final da concesión, restituíndo o fluxo natural do río”.
Con todo, o catedrático afirma que “estas accións non son unha solución completa fronte ao risco de inundacións. Factores como a ocupación das chairas de inundación e os efectos do cambio climático son os principais responsables do aumento na exposición humana a este tipo de desastres”. Carlos García de Leaniz insiste en que “as inundacións en Valencia subliñan a necesidade de adoptar estratexias máis sostibles e efectivas para mitigar os impactos dos fenómenos climáticos extremos a través dun traballo conxunto entre administracións, comunidade científica e cidadanía”.
Podes ler a noticia do DUVI nesta ligazón.
