Luís estivo tres semanas de vacacións coa súa familia na praia. Durante ese período gozou tanto que ao volver ao traballo non lembra o contrasinal para fichar. Tras varios intentos, o sistema colápsase; Luís frústrase e pega un berro. Todos os seus compañeiros mírano e non entenden que pasa. De forma repentina, o noso protagonista comeza a sentir ansiedade, rabia e mesmo culpa por desconectar tanto durante as vacacións. Días despois, mostra falta de motivación polo traballo e apatía en xeral.
O que lle pasou a Luís é que entrou de cheo na famosa síndrome posvacacional. A volta ao traballo despois das vacacións, especialmente as que teñen lugar nos meses de verán, non é tarefa fácil. Segundo o informe da empresa de software de recursos humanos Bizneo HR, ata o 60% dos españois poderían sufrir esta síndrome. Os seus síntomas son ben coñecidos: ansiedade, tristeza, rabia, falta de motivación e de enerxía en xeral. Tras a volta, os traballadores mostran certa resistencia para iniciar tarefas habituais que forman parte da súa día a día laboral.
Este feito debería preocupar á maioría dos executivos das grandes empresas, xa que se demostrou cientificamente que as súas manifestacións psicolóxicas afectan negativamente a produtividade laboral.
Entón, como se podería amortecer esta dura volta á rutina? Tentaremos dar resposta a esta pregunta a partir dalgúns datos coñecidos sobre o funcionamento cognitivo e comportamental.
Primeiro obxectivo: reducir o estrés
Parece lóxico que se coñecemos os mecanismos polos que o cerebro desconecta tanto do traballo que chega ata esquecer un contrasinal que usabamos cada día, poidamos extraer de aí algunha estratexia para mitigar a transición entre o descanso e o traballo.
Unha primeira proposta incumbe os niveis de cortisol, unha hormona liberada durante a resposta de estrés, incluído o que xera o ámbito laboral. De feito, existen numerosas investigacións sobre os niveis deste composto en persoas con burnout ou estrés crónico laboral.
Neste punto, a incorporación ao traballo tras un período de descanso non debería elevar estes niveis de tensión senón reducilos. Pero como facelo? Pois sacando toda a artillería de “factores protectores do estrés”.
Rodearse de persoas de confianza reduce os niveis de cortisol
Unha estratexia por parte do traballador recentemente reincorporado podería ser a procura de apoio social entre os seus compañeiros e compañeiras de traballo. Numerosas investigacións conclúen que rodearse de persoas de confianza coas que tes certa complicidade reduce os niveis de cortisol.
En liña con isto, outro enfoque sería poñer en marcha actividades agradables antes do traballo, como a meditación, que reduce a activación do sistema nervioso, ou o exercicio físico. Tal e como sinala unha revisión de estudos, a práctica de actividades físicas optimiza os procesos fisiolóxicos e crea un estado interno máis relaxado, idóneo para enfrontar a xornada laboral.
Autoconcédase premios ao traballo ben feito
Doutra banda, demostrouse a implicación dos circuítos corticoespinais nos pensamentos intrusivos que rexeitan a volta ás nosas obrigacións. Estes son importantes na planificacion, a recompensa e os procesos emocionais, entre outros. Por tanto, unha boa forma de suavizar o regreso supón substituír as satisfaccións que achegan as vacacións (actividades divertidas e novas, por exemplo) por outras vinculadas coa rutina.
Neste caso, unha táctica podería consistir en establecer un plan individual de recompensas relacionado con retos laborais a medio-curto prazo. Por exemplo, propóñome cumprir dous obxectivos desde o luns 1 ata o venres 5, e se os cumpro, farei unha actividade que me guste durante a fin de semana. Desta forma, o sistema de recompensa segue activo a pesar de que non esteamos xa de vacacións.
Poña unha novidade na súa vida
Finalmente, e como anticipamos, a “novidade” está moi presente durante as vacacións. Mesmo existen estudos que exploran como pode afectar este factor na toma de decisións durante os períodos de descanso. Aquí, a estratexia sería establecer un calendario concreto que inclúa, ademais das actividades habituais, algunhas novas tras a reincorporación.
Por exemplo, planifico o mes de setembro cos meus retos laborais e ademais, voume apuntar a clases de guitarra, algo que sempre quixen e nunca me atrevín a facer. Con esta iniciativa, aproveitariamos a atracción do cerebro cara á novidade e a sorpresa e escapariamos dalgún modo da rutina, tal e como se demostrou recentemente.
En resumo, a volta aos nosos quefaceres habituais pode ser menos traumática, e mesmo podemos evitar a síndrome posvacacional, se adoptamos algunha das estratexias explicadas neste artigo. Sen dúbida, o máis importante é ser conscientes das nosas necesidades físicas e psicolóxicas, escoitalas e actuar en consecuencia, tentando adoptar unha actitude positiva cara á volta á contorna laboral.
*María J. García-Rubio é codirectora da Cátedra VIU-NED de Neurociencia global e cambio social e Membro do Grupo de investigación en Psicoloxía e Calidade de Vida (PsiCal). Tamén é profesora na Facultade de Ciencias da Saúde da Universidade Internacional de Valencia.
Cláusula de divulgación: María J. García-Rubio non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.
