Cinco consecuencias para a saúde pública da retirada de Estados Unidos da OMS

*Un artigo de Logo The Conversation

O 20 de xaneiro, o presidente de Estados Unidos (EE.UU.), Donald Trump, asinou unha orde para retirar o seu país da Organización Mundial da Saúde (OMS), alegando pagos desproporcionados, discrepancias políticas e unha inadecuada xestión da pandemia da covid-19. Pola súa banda, a OMS lembrou que EE. UU. é un dos seus membros fundadores e que esta medida terá consecuencias non só na saúde da poboación estadounidense, senón na das persoas de todo o mundo.

Publicidade

Que hai de certo nisto? Realmente esta retirada pode ter importantes consecuencias para a saúde pública e relevantes implicacións éticas? O certo é que si.

Empeoramento da saúde da poboación de EE. UU

O estado de saúde poboacional en EE. UU., que nunca destacou pola súa equidade, empeorou nos últimos anos con novos riscos, como a tristemente coñecida crise dos opiáceos.

Publicidade

Ata o de agora, as guías e estratexias da OMS contribuíron de xeito significativo ás políticas nacionais estadounidenses en temas clave como a promoción da actividade física ou a saúde materno-infantil, problemas que presentan, ademais, un marcado carácter social. O abandono de EE. UU. da OMS podería repercutir nestas políticas, cun impacto directo na saúde da súa poboación e un aumento das desigualdades sociais.

Diminución de fondos, persoal e programas da OMS

EE. UU. foi, ata a data, o principal doante e socio desta organización das Nacións Unidas, achegando 1.284 millóns de dólares durante 2022-2023 en contribucións obrigatorias e voluntarias. Sen estes fondos, haberá programas e accións que non poderán levar a cabo, con consecuencias importantes nas poboacións máis vulnerables de países de baixos ingresos que dependen dos programas de saúde financiados e apoiados pola OMS.

Eticamente isto pode ser considerado unha neglixencia cara a quen máis necesitan axuda. Por exemplo, EE. UU. contribuíu á resposta do mpox con máis de 22 millóns de dólares, apoiando a entrega de vacinas en países africanos.

Veranse igualmente comprometidos os esforzos de saúde de emerxencia da OMS na prevención e preparación para futuras ameazas. Así, a retirada da organización erosiona a confianza no seu compromiso cos valores éticos de solidariedade, xustiza e cooperación.

Futuras pandemias

Os riscos sanitarios non coñecen fronteiras. A OMS é o organismo que xunta os esforzos das distintas rexións para preservar e mellorar a saúde da poboación mundial, tendo un papel fundamental para previr o risco de epidemias e pandemias.

Por exemplo, a OMS impulsou en maio de 2024 a firma dun tratado de pandemias que impón a todos os países membros a adopción de medidas para controlar a súa propagación. O incumprimento destas medidas supón unha ameaza para a saúde global, como podería ocorrer se o virus de gripe aviaria A (H5N1), actualmente circulando en gando vacún –sobre todo en EE. UU.–, adquirise características que lle permitisen a transmisión entre humanos.

Igualmente, o Regulamento Sanitario Internacional (RSI-2005) é o marco legal para a detección e resposta a estes riscos, de cumprimento obrigatorio nos 194 membros da OMS, e inclúe medidas aplicables a quen viaxa e a mercadorías en portos e aeroportos, certificados de vacinación e a notificación de emerxencias de saúde pública de importancia internacional. Ademais, o RSI permite prestar apoio aos Estados afectados, así como evitar o estigmatismo e o impacto negativo no turismo e comercio internacionais.

O abandono por parte de EE. UU. deste marco de cooperación multilateral implicaría unha distorsión grave para aplicar o regulamento o que dificultará a resposta a futuras pandemias.

Debilidade da responsabilidade

A OMS é o organismo de referencia para a dirixencia mundial da saúde, e o seu enfraquecemento compromete a capacidade da comunidade internacional para enfrontar desafíos entre nacións.

O cambio climático, probablemente o reto máis importante, atopa no Acordo de París un marco global indispensable para a súa abordaxe. Neste caso, aínda que EE. UU. tradicionalmente desempeñou un papel de liderado na saúde do planeta, sendo unha das nacións máis ricas e máis contaminantes, ten unha responsabilidade ética cara á saúde global. A súa saída da OMS valorarase entón como un abandono desta responsabilidade, nun momento en que o compromiso e os acordos internacionais son clave.

Desprestixio da OMS e da ciencia

A OMS desenvolve directrices informadas pola evidencia científica, de maneira que o abandono de EE. UU. contribúe a debilitar o prestixio da organización, o que é tamén desprestixiar á ciencia. E non é casualidade, xa que certas políticas estimulan o valor comercial da ciencia en contra da consecución do benestar social, promovendo a competición por encima da colaboración, e enfrontando así os intereses privados cos obxectivos da saúde pública.

En conclusión

A decisión de EE. UU. de abandonar a OMS socava a cooperación internacional fronte a desafíos de saúde globais. Eticamente, a saúde pública debe ser unha ponte para a unidade e a acción conxunta e non pode converterse nunha ferramenta utilizada con fins partidistas.


*María João Forjaz é investigadora en Saúde Pública do Instituto de Saúde Carlos III. Ángela Domínguez García é catedrática en Medicina Preventiva e Saúde Pública na Universidade de Barcelona. Eduardo Briones Pérez é médico epidemiólogo, especialista en Medicina Preventiva e Saúde Pública da Xunta de Andalucía. Federico Eduardo Arribas é xefe de servizo de Evaluación e Acreditación Sanitaria no Departamento de Sanidade de Aragón. Isabel Aguilar Palacio é profesora de Medicina Preventiva e Saúde Pública da Universidade de Zaragoza. Maica Rodríguez-Sanz é responsable da área de Investigación, Doencia e Comunicación da Axencia de Saúde Pública de Barcelona. María Isabel Portillo é coordinadora de programas de cribado de cancro colorrectal e prenatal no Servizo Vasco de Saúde. Óscar Zurriaga é profesor no Departamento de Medicina Preventiva e Saúde Pública da Universidade de Valencia. Pello Latasa é responsable de vixiancia en Saúde Pública no Servizo Vasco de Saúde. Pepe Godoy é doctor en medicina e profesor de Saúde Pública na Universidade de Lleida. Susana Monge Corella é científica titular no Centro Nacional de Epidemioloxía do Instituto de Saúde Carlos III.

Cláusula de divulgación

Maria João Forjaz recibe fondos, obtidos en concorrencia competitiva, do Instituto de Saúde Carlos III, para a realización de proxectos de investigación. É presidenta da Sociedade Española de Epidemioloxía e punto focal de España para a estratexia Behavior and Cultural Insights da OMS.

Ángela Domínguez García é investigadora en diversos proxectos financiados. É membro do Consell Assessor de Salut Pública de l’Agència de Salut Pública de Catalunya e do Consell Assessor en Vacunacions de l’Agència de Salut Pública de Catalunya. É Coordinadora do Grupo de Traballo sobre Vacinacións da Sociedade Española de Epidemioloxía (SEE) e membro da Comisión Asesora de Comunicación da SEE.

Isabel Aguilar Palacio recibe fondos do Instituto de Saúde Carlos III en calidade de avaliadora e a través de proxectos financiados. Tamén colabora coa Comisión Europea como experta. É membro da Xunta Directiva da Sociedade Española de Epidemioloxía.

Maica Rodríguez-Sanz traballa na Agència de Salut pública de Barcelona, é investigadora do Centro de Investigación Biomédica en Rede de Epidemioloxía e Saúde Pública (CIBERESP) e recibiu fondos, obtidos en concorrencia competitiva, do Instituto de Saúde Carlos III, para a realización de proxectos de investigación.

María Isabel Portillo é investigadora no Instituto de Investigación Biobizkaia. Coordinadora Cribados Osakidetza. Membro da Asociación Española Contra o Cancro. Secretaria da Xunta Directiva da Sociedade Española de Epidemioloxía

Óscar Zurriaga recibe fondos, obtidos en concorrencia competitiva, do Instituto de Saúde Carlos III, para a realización de proxectos de investigación. Foi presidente da Sociedade Española de Epidemioloxía (SEE)

Pere Godoy é investigador do CIBERESP e IRBLleida, actualmente IP dos Proxectos PI21/01883 e Project PI18/01751 do Instituto de Saúde Carlos III. Coordina o Programa EPICET de CIBERESP. É membro do Consell Assessor en Vacunacions de l’Agència de Salut Pública de Catalunya. É membro do Grupo de Traballo de Vigilancia da Saúde Pública e de Vacinacións da Sociedade Española de Epidemioloxía (SEE) e membro da Comisión Asesora de Comunicación da SEE.

Susana Monge recibe fondos, obtidos en concorrencia competitiva, do Instituto de Saúde Carlos III e do Centro Europeo para a Prevención e Control de Enfermidades (ECDC) para a realización de proxectos de investigación e é membro do Centro de Investigación Biomédica en Rede (CIBER) de Enfermidades Infecciosas. É punto focal do ECDC e OMS para a vixilancia de virus respiratorios en España.

Eduardo Briones Pérez da Branca e Pello Latasa non reciben salarios, nin exercen labores de consultoría, nin posúen accións, nin reciben financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declararon carecer de vínculos relevantes máis aló do posto académico citado.

The Conversation
The Conversation
https://theconversation.com/es

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio usa Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

00:04:08

De CO2 a metanol: o equipo galego que busca alternativas aos combustibles fósiles

O grupo do CiNBIO liderado por Miguel Correa desenvolveu un catalizador que utiliza luz solar para transformar dióxido de carbono nun composto pouco contaminante

Galicia rexistra en 2025 o terceiro xaneiro máis cálido dos últimos sesenta anos

O último informe de Meteogalicia reflicte que a temperatura media foi de 9,8 graos, o que supón 1,8 graos superior ao normal

O cultivo de millo a gran escala aumenta as precipitacións

Un estudo no que participa a USC demostra que a evaporación e transpiración de auga no Corn Belt dos Estados Unidos incrementa as chuvias

Mapas, datos e interface: así é o sistema da UVigo para afrontar chuvias extremas

Un método desenvolto no grupo Ephyslab calcula os caudais dos ríos e simula os asolagamentos ante precipitacións torrenciais