“O paraíso da toponimia: pola riqueza, pola abundancia, pola variedade”: así definiu un lingüista alemán do século XX a Galicia. Joseph Maria Piel pasou media vida adicado ao estudo do que se coñece como o arte de nomear. E boa parte da súa carreira fíxoa aquí. A Real Academia Galega (RAG) non coñece nada igual: se a extensión de Galicia representan menos dun 10% do total de España, cando falamos de nomes a cousa cambia: máis dun terzo dos topónimos rexistrados no Estado Español pertencen ao noso territorio: cóntanse ata 478.000, e os que faltarán.
Agora, froito do proxecto colaborativo e de ciencia cidadá Galicia Nomeada impulsado pola Xunta, a RAG enfróntase a un novo reto: atopar, polo menos, dous millóns de microtopónimos. Mentras tanto, os cidadáns galegos podemos gozar deste incrible patrimonio inmaterial grazas a un novo xogo de Galicia Nomeada, o cal nos permite saber cantos topónimos coñecemos na nosa parroquia e no noso concello.
Que non se esquezan
Recuperar a toponimia galega é loitar contra o reloxo: nalgún caso, temos a sorte de atopar este patrimonio nalgunha publicación ou obra antiga. Porén, na meirande parte das ocasións, a quen temos que acudir é aos nosos anciáns, a maior fonte de sabedoría e tradicións que se poida atopar. Cando eles se vaian, como recuperar aquilo que non chegamos a coñecer?
Aquí todo ten nome: dende as rochas do mar ata as casas, esquinas, costas, rúas estreitas… as fontes, as árbores que levan aí toda a vida. Absolutamente todo. Esta variabilidade na nosa toponimia reflíctese perfectamente na nova aplicación de Galicia Nomeada.
O xogo ten dúas modalidades: unha aleatoria e outra máis dirixida, onde podes escoller concello, parroquia e nivel de dificultade. Unha vez seleccionas o modo, comeza a conta atrás.
3 minutos e 10 topónimos por cada parroquia
Contas con tres minutos para adiviñar ata 10 topónimos na túa parroquia no modo fácil do xogo. Se escolles un nivel intermedio, o número ascende a 15: no modo difícil, terás que identificar ata 20 topónimos por cada parroquia.
Ao lado esquerdo da pantalla irán aparecendo os nomes e, debaixo, os acertos e os erros. Se non coñeces algún, sempre podes saltar esa pregunta. No xogo atoparás todo tipo de topónimos, dende lugares moi concretos, como unha casa coñecida do pobo, ata zonas máis amplas, como unha Atalaia ou unha zona boscosa. O obxectivo da aplicación e que identifiques o lugar do que se está a falar e premes na localización dentro do mapa.
Unha vez rematas a partida, podes xogar múltiples veces e aparecerán novos topónimos, tantos como haxa rexistrados no proxecto de Galicia Nomeada para a túa zona. O xogo tamén invita a compartir os teus resultados a través das redes sociais, coa finalidade de que cada vez máis xente coñeza a aplicación.
Valorar o noso
Con esta nova aplicación, Galicia Nomeada procura pechar un círculo xeracional: os avós falan, os fillos rexistran o topónimo na plataforma cidadá do proxecto e, os netos, aprenden grazas ao xogo ao máis puro estilo século XXI: a través de internet. Un intento de frear ese reloxo que non para, que segue a mover as agullas marcándonos o pouco tempo que nos queda e o moito que temos que aprender.
E ti, cantos topónimos coñeces na túa parroquia? Compróbao na seguinte ligazón.
