Aos coñecidos efectos canceríxenos que produce fumar, unha investigación liderada polo Instituto Pasteur de Francia engade que o tabaquismo altera o sistema das defensas humanas e que este cambio persiste moito tempo despois de abandonar o hábito. Os resultados publicáronse no último número de Nature.

O equipo, encabezado por Darragh Duffy e Violaine Saint-André, da institución francesa, estudou os efectos de 136 factores ambientais na variabilidade das respostas inmunitarias de 1.000 individuos voluntarios.

Publicidade

Os autores fixáronse, en concreto, na secreción de citoquinas, unhas proteínas que se liberan cando o organismo se atopa cun patóxeno e que desempeñan unha función clave na coordinación da resposta inmunitaria necesaria para combatelo.

Entre os factores ambientais estudados, o tabaquismo foi o que máis influíu nas respostas inmunitarias. Afecta tanto á inmunidade innata como á adaptativa: a primeira é unha resposta xeral, mentres que a segunda é máis especializada e específica dun patóxeno.

Aínda que os efectos sobre as respostas innatas —como o aumento de inflamación— foron transitorios e perdéronse ao deixar de fumar, aqueles sobre a resposta adaptativa persistiron durante moitos anos tras abandonar o hábito, alterando os niveis de citoquinas liberadas por unha infección ou outros retos inmunitarios.

Segundo explica a SINC Violaine Saint-André, primeira asinante e coautora do estudo, “o tabaquismo ten efectos a curto prazo sobre a inmunidade innata, cun aumento dos niveis da citoquina CXCL5 nos fumadores, en comparación cos que non fuman”.

A investigadora engade que non identificaron “ningunha mediación celular deste mecanismo, senón máis ben unha asociación con CEACAM6, que é unha proteína soluble en sangue implicado en procesos inflamatorios e que se propuxo como biomarcador clínico de múltiples cancros”.

Efectos a moi longo prazo

Con respecto aos efectos a longo prazo sobre a inmunidade adaptativa, Saint-Andre sinala que “se corresponden cun aumento dos niveis de citoquinas IL2 e IL13 en fumadores e exfumadores, en comparación cos non fumadores, e asócianse co número de linfocitos B e linfocitos T reguladores e con cambios epixenéticos”.

De feito, destaca, “observamos que os efectos do tabaquismo sobre os niveis de citoquinas, tras a estimulación de células T, están relacionados cos niveis de metilación do ADN nas proximidades de xenes que codifican transactivadores de sinais ou reguladores do metabolismo”.

Saint-André apunta que constataron “máis metilación nos xenes dos usuarios actuais e pasados, en comparación cos que non tiñan o hábito. Isto está correlacionado co número de anos que as persoas fumaron e a cantidade de cigarros. Tras abandonar o seu consumo, a metilación recupérase ao redor deses xenes, pero pode tardar varias décadas”, subliña.

Indica que o deseño orixinal do estudo “consistía en que a cohorte tivese unha orixe xenética homoxénea para detectar ao máximo estas asociacións xenéticas e, ao restrinxir a diversidade xenética, ter máis posibilidades de achar efectos ambientais”.

A autora agrega que agora están a realizar unha investigación lonxitudinal a 10 anos cos mesmos voluntarios. “Poderemos obter mostras de sangue de 415 dos 1.000 individuos orixinais da cohorte unha década máis tarde e estudar a evolución das súas respostas inmunitarias ao longo do tempo, en función dos distintos cambios ou patoloxías que experimentasen”, puntualiza.

Ademais, o equipo está a reproducir, “en colaboración coa rede Pasteur, o estudo noutros 1.000 individuos de Hong Kong para comparar os resultados entre persoas de diferente orixe xenética e diversos hábitos socioculturais”, recalca.

En relación coas implicacións que podería ter o seu traballo en saúde pública, Violaine Saint-André afirma que o estudo dá argumentos sobre os efectos do tabaquismo a longo prazo. “É unha mensaxe para que a xente que fume deixe de facelo canto antes. É unha proba máis dos efectos sobre a saúde deste hábito e esperamos que axude á súa prevención”, conclúe.