A inmunoterapia representa a nova esperanza na loita contra o cancro. Con todo, non todos os tumores responden ante este tratamento. O cancro de páncreas, letal para 9 de cada 10 persoas diagnosticadas e que afecta o ano en España a máis de 9.000 persoas e a preto de medio millón no mundo, segundo a Sociedade Española de Oncoloxía Médica, non responde ante os fármacos aprobados actualmente. Por este motivo é necesario, desde a investigación biomédica, buscar novas dianas que ataquen aquelas células resistentes, como as células nai do cancro que son as principais responsables de iniciar o tumor, formar metástase e resistir os tratamentos.
Un recente estudo liderado polo CSIC e publicado na revista GUT describe como as células nai do cancro de páncreas se aproveitan da proteína antibacteriana PGLYRP1 para evitar o sistema inmune e protexerse da súa eliminación temperá. Ao ser suprimida, as defensas son capaces de recoñecer as células tumorais e acabar con elas. Isto permitirá deseñar novas inmunoterapias que actúen contra a raíz do cancro de páncreas e, nun futuro, obter melloras no tratamento.
Durante o últimos 10 anos, os tres científicos que dirixiron o estudo —Bruno Sainz, Christopher Heeschen e Susana García Silva— tamén lideraron un proxecto colaborativo no que identificaron unha poboación de células nai de cancro de páncreas (CSCs) presentes en modelos de rato desta enfermidade. Estas células, coñecidas como a raíz do tumor, son as responsables das recidivas tras o tratamento con quimio ou radioterapia. Sorprendentemente, o cancro de páncreas é tamén un dos tumores máis resistentes á inmunoterapia. Con todo, ata a data, non se coñecen os mecanismos polos que as CSCs logran evitar a súa eliminación polo sistema inmune.
Froito desta colaboración identificouse a Proteína 1 de Recoñecemento de Peptidoglicano, PGLYRP1, como unha das causantes da evasión inmunitaria nas CSCs, utilizando modelos animais e mostras de pacientes. Neste traballo describiuse por primeira vez o papel de dita proteína no cancro de páncreas, que se produce en exceso nas células nai. O achado senta as bases para desenvolver tratamentos contra ela.
Unha posible terapia contra a raíz do tumor
“Cando eliminamos PGLYRP1 das células tumorais observamos que o sistema inmune responde atacando ditas células, o que impide que se forme o cancro primario e que as súas célulasse diseminen formando metástase”, explica Bruno Sainz. “Agora estamos a desenvolver terapias que sirvan para bloquear ou eliminar esta proteína coa esperanza de poder combinalas cos tratamentos actuais e atacar por outro fronte ás células nai”, engade.
Durante o últimos catro anos, Juan Carlos López Gil, primeiro asinante deste traballo, descifrou por que as CSCs producen esta proteína en cancro de páncreas: “Observamos que as células do sistema inmune tentan eliminar as células tumorais producindo o factor de necrose tumoral, pero PGLYRP1 é moi similar a este factor e interacciona co mesmo receptor bloqueándoo”. Para o investigador, isto supón que “as CSCs se protexen utilizando unha chave incompleta (PGLYRP1) para bloquear a fechadura (o receptor) e así evitar a morte causada polo factor de necrose tumoral (a chave completa)”.
O que sorprende aos investigadores é que unha proteína utilizada polas nosas defensas para combater as bacterias sexa empregada polo cancro de páncreas para protexerse desas mesmas defensas. “Será prioritario no futuro poder entender os mecanismos polos que as células tumorais abusan dos procesos fisiolóxicos para poder reeducar o ambiente que rodea o tumor para que reaccione contra el”, indica a coautora García-Silva.
