Nos seres humanos, como noutros mamíferos, os bebés teñen unha tendencia innata a formar un vínculo de apego coas súas nais ou coidadores, unha unión que desempeña un papel esencial no seu desenvolvemento, xa que axuda aos recentemente nados para sentirse seguros e aprender habilidades e comportamentos claves.
Con todo, non se coñecen do todo os mecanismos cerebrais detrás destas redes creadas durante a etapa lactante. Un novo estudo, levado a cabo en ratos e que publica Science, revela que determinadas neuronas da chamada zona incerta (ZI) do cerebro –franxa de materia gris que serve de nodo para estímulos externos e internos– interveñen nas primeiras interaccións sociais entre o bebé e a súa nai.
O traballo, liderado por científicos da Universidade de Yale (EE UU) e o Instituto Nacional de Investigación en Saúde e Medicina de Francia, amosa como a creación desta relación reduce o estrés. Con todo, a activación das mesmas neuronas en ratos adultos aumenta as respostas de ansiedade e medo, o que indica que este circuíto pode adaptarse para responder ás distintas necesidades dos individuos ao longo do seu desenvolvemento.
“A riqueza das experiencias sociais do lactante senta as bases do seu desenvolvemento”, explica Marcelo Dietrich, autor principal do estudo que traballa en Yale. “O noso descubrimento dunha poboación neuronal específica no cerebro das crías que integra as interaccións sociais coa nai é crucial para entender como estes primeiros días poden ter un efecto tan profundo na súa saúde e crecemento”.
Apego e neuronas sintonizadas
As figuras de apego en humanos e en animais exercen unha poderosa influencia sobre o desenvolvemento do lactante. “Achar neuronas no cerebro infantil que parecen estar especificamente sintonizadas con estas relacións sociais proporciona unha base biolóxica para estudar estes vínculos temperáns”, engade Dietrich.
Investigacións previas xa demostraron que a ZI conéctase máis densamente a outras rexións cerebrais ao principio da vida, pero retrae estas conexións cando deixan de mamar.
Neste novo estudo con ratos antes de deixar de mamar, os investigadores analizaron o papel que desempeñan as neuronas desta zona do cerebro para integrar as primeiras experiencias sociais do lactante e facilitar o vínculo materno. Mediante fotometría de fibra, os autores rexistraron a actividade das neuronas da ZI en crías de 16 a 18 días durante a interacción coa súa nai.
Os expertos descubriron que a presenza da nai provocaba un aumento da actividade das neuronas da zona incerta que expresan somatostatina (ZISST, que diminúe a produción de varias hormonas, como a de crecemento ou a insulina, pero non doutros tipos).
Unha maior activación neuronal coa nai
O aumento dos períodos de illamento social entre as interaccións coa nai non modificou a resposta de activación, o que suxire que as neuronas ZISST rastrexan a presenza materna e a interacción directa con ela. Outras formas de relación social, incluídas aquelas con adultos descoñecidos, compañeiros ou irmáns, tamén activaron o ZISST, pero de forma moito máis modesta.
É máis, as ZISST integran sinais sensoriais, como o olfacto e os bigotes, para responder aos devanditos vínculos sociais. A eliminación de ambos os sinais sensoriais reduciu a activación, o que pon de manifesto a importancia da integración multisensorial.
Segundo os resultados, a presenza da nai inflúe significativamente no comportamento do bebé ao reducir os niveis de angustia e da hormona do estrés. E a activación artificial das neuronas ZISST imita estes efectos calmantes durante o illamento.
Posibles intervencións terapéuticas
É moi pronto para a súa aplicación terapéutica”, puntualiza Dietrich, “pero temos moitas ideas dado o efecto extremadamente potente que teñen estas neuronas nas respostas de angustia do bebé”.
“Por exemplo, estamos interesados en probar se a activación das neuronas ZISST podería rescatar os déficits sociais durante os primeiros anos de vida no trastorno do espectro autista e outras afeccións neurodivergentes”, indica.
Sobre as limitacións do traballo, os autores sosteñen que aínda non se sabe se as neuronas ZISST codifican información sensorial, estados emocionais ou comportamento motor. “No futuro, será fundamental rexistrar a actividade de neuronas ZI individuais para investigar que codifican exactamente durante as interaccións sociais”, sinalan.
“O avance cara a unha contorna máis clínica pode ser descubrir as características moleculares destas neuronas. Noutras palabras, que tipo de receptores expresan estas neuronas que poidan ser obxecto de terapias específicas. De novo, estamos moi lonxe deste punto, pero a investigación futura pode achegarnos a esta resposta”, conclúe o profesor de Yale.
Referencia: Neurons for infant social behaviors in the mouse zona incerta (Publicado en Science)
