Variante Delta: alerta, pero non alarma

* Un artigo de 

Moito se falou sobre a variante Delta do SARS-CoV-2, anteriormente coñecida como variante india (B.167.2), a maior parte das veces como unha gran ameaza que nos axexa.

Publicidade

Pero hai realmente motivos para a alarma?

A variante Delta globalízase

O SARS-CoV-2 non é como o virus da gripe, o campión da variabilidade. O virus causante da Covid-19 ten unha capacidade de mutación limitada. E cando xorden variantes novas, estas han de ser viables.

Publicidade

A forma que ten o virus de unirse ás nosas células é mediante a unión da súa proteína S ou espícula á receptor ACE2 humano. As variantes xorden por cambios espontáneos na proteína S do virus, pero cando se producen demasiados cambios, o virus deixa de ser viable.

Concretamente, a variante Delta conta con dúas mutacións relevantes: L452 R, P618 R. É xa maioritaria no Reino Unido, onde acada o 99% de prevalencia entre as variantes circulantes, e por suposto en India, onde se identificou inicialmente en decembro de 2020. E é previsible que se converta en maioritaria pronto en máis países, tomando a substitución da Alpha (anteriormente coñecida como británica B.117). En Estados Unidos xa supón arredor dun 20%.

Variantes do SARS-CoV-2 e o conto do pastor mentireiro

Sen dúbida, a variante Delta está a globalizarse. Nas próximas semanas, o máis probable é que, mirando a imaxe de abaixo, todo será vermello. E isto dá idea do poder de propagación desta variante. En España notificáronse casos e brotes importados e autóctonos. Nas semanas máis recentes alcanzaba en torno ao 1%. Probablemente a día de hoxe rolde o 20%.

Presenza da variante Delta no mundo, con datos ata o 28 de xuño. Fonte: GISAID.
Presenza da variante Delta no mundo, con datos ata o 28 de xuño. Fonte: GISAID.

O que din os números

Aínda que se descoñecen os mecanismos, é un feito obxectivo que, polo que sabemos a día de hoxe, esta variante é máis transmisible cá Alpha (entre 40-60%) segundo datos da Axencia Europea de Control de Enfermidades (ECDC).

O seu R0 ou número reprodutivo básico efectivo estímase un 55% maior que a variante Alpha e en en Reino Unido chega ao 1.44 (intervalo de confianza: 1.2-1.73).

Hai datos tamén que apuntan a un maior risco de hospitalización ligado a esta variante, pero as certezas aínda están por chegar. Tampouco sabemos con seguridade aínda se está relacionada cunha maior virulencia.

Datos estatais en Escocia (PDF) mostraron un risco de hospitalización de case o dobre respecto a a variante Alpha. E algo similar dedúcese dos datos do servizo de saúde pública británico.

Mesmo saíron á luz cifras relativas a unha menor eficacia a nivel profiláctico da combinación de monoclonais como casirivimab e imdevimab segundo a FDA, un tratamento que parece mellorar o prognóstico en pacientes hospitalizados.

Adicionalmente e non menos importante, as vacinas actuais parecen ser menos efectivas contra a variante Delta despois dunha soa dose. Segundo un estudo do PHE (Public Health England) recente, a vacina de Pfizer-BioNTech foi só un 33% efectiva contra a enfermidade sintomática causada pola variante Delta tres semanas despois da primeira dose.

Hai motivos para a alarma?

De momento non. Lembremos que houbo (e haberá) bastantes máis variantes do SARS- CoV-2. E que con todas falouse de capacidade “de escape vacinal”, pero ao final con ningunha se chegou a materializar tal cousa.

Pola contra, sabemos que as vacinas funcionan ben con pauta completa para absolutamente todas as variantes coñecidas. Viuse en Reino Unido, onde a Delta é maioritaria. Tras 2 dose (+14 días) a efectividade ascende ao 96% no caso da vacina de Pfizer e ao 92% no caso de AstraZeneca.

Vimos mesmo que as vacinas que aínda están a terminar os seus ensaios clínicos en fase 3, como a de Novavax mostran eficacia alta mesmo contra a, ata hai uns meses, “apocalíptica” variante surafricana. E datos de hai uns días suxiren que espazar no tempo as doses da vacina de AstraZeneca podería ser unha estratexia válida para aumentar a xeración de anticorpos neutralizantes contra o SARS-CoV-2, incluíndo a variante Delta.

Por tanto, a celeridade coa que vacinemos ao maior número de persoas, incluíndo os máis novos, é vital para evitar falecementos polo variante Delta e por calquera outra, xa que as vacinas das que dispoñemos, con pauta completa no caso daquelas de dobre dose, ofrecen unha alta protección.

Ademais, vacinar reduce a circulación de virus. De feito, datos recentes confirman que o feito de non vacinarse duplica o risco de contaxio dentro dos fogares. É máis, proporcionan unha inmunidade que parece a día de hoxe moi duradeira no tempo.

A Covid-19 por idades: 10 veces máis casos na mocidade ca en maiores de 60

Repunta no Reino Unido

Dito isto, non se pode obviar que no Reino Unido os casos están a aumentar (70% a semana pasada), aínda que só se observa un pequeno aumento (10%) nas hospitalizacións, debido fundamentalmente ao alto ritmo de vacinación que levan, con preto do 85% de adultos cunha primeira dose e un 62% completamente vacinados.

A pesar da repunta de casos británicos, os datos oficiais mostran que o crecemento está a ser impulsado polos grupos de idade máis novas, cunha taxa cinco veces maior de positividade de entre nenos de 5 a 12 anos e adultos de 18 a 24 anos. Ademais, a taxa entre as persoas menores de 50 anos foi 2,5 veces maior que entre as de 50 anos ou máis.

Novos casos no Reino Unido (diarios e media de 7 días). Fonte: Goberno do Reino Unido.
Novos casos no Reino Unido (diarios e media de 7 días). Fonte: Goberno do Reino Unido.
Hospitalizacións no Reino Unido (diarios e media de 7 días). Fonte: Goberno do Reino Unido.
Hospitalizacións no Reino Unido (diarios e media de 7 días). Fonte: Goberno do Reino Unido.

Aínda por riba, parece que o ritmo de ascenso estase freando (ver PDF), e que o número de hospitalizacións non parou de baixar.

En Israel, onde a variante Delta está a converterse en dominante e as vacinas administráronse a máis do 80% da poboación adulta (> 60% da poboación total completamente vacinada), hai un aumento de casos, pero sen aumento de hospitalizacións ou mortes.

Debemos relaxarnos?

Obviamente, non podemos relaxarnos. Nunha situación na que a susceptibilidade global é elevada aínda, sobre todo porque a porcentaxe de poboación vacinada aínda é insuficiente, a circulación dunha variante así debe poñernos en alerta, pero non en alarma.

Probablemente conforme a presión selectiva sobre a transmisión aumente, xa sexa por unha seroprevalencia maior ou por taxas de vacinación maiores, o risco de aparición de variantes ou serotipos de escape sexa menor.

Necesitamos secuenciar moito, rastrexar, e sobre todo vacinar de forma completa ao maior número de persoas. Tamén a adolescentes? Probablemente vacinar a menores axudaríanos a alcanzar máis rapidamente a inmunidade de grupo pero, nun mundo no que en moitas zonas hai millóns de vulnerables sen vacinar, cabe preguntarse se é ético.

Circunstancias de especial coidado

Hai situacións concretas nas que, por existir aínda certas dúbidas no relativo ao seu prognóstico e á súa resposta inmune tras a vacinación, as precaucións deben extremarse. Estas serían persoas vacinadas cunha soa dose, persoas que non se vacinan, ou pacientes inmunodeprimidos ou con enfermidades previas que predispoñen a un peor prognóstico, ou con posible pobre resposta vacinal.

O prioritario é manter a calma. Non debemos enviar unha mensaxe de alarma. As hospitalizacións en persoas vacinadas de forma completa son raras.

Ademais, lembremos que as vacinas son moi eficaces aínda que non ao 100%. Pode haber un pequeno número de pacientes que poidan contaxiarse, especialmente aqueles que, pola súa situación individual, poden non ter unha resposta adecuada. Pero a vacinación completa demostrou cobertura para absolutamente todas as variantes identificadas ata o momento.

Temos as ferramentas para combater esta variante e á pandemia, polo que debemos usalas. Mentres o virus teña hóspedes que infectar, seguirá cambiando dunha forma que non podemos predicir por completo. Só vacinando con pauta completa ao maior número de persoas e de forma global acabaremos con esta pandemia.


* Antonio Gutiérrez Pitarraya é epidemiólogo na Unidade de Xestión Clínica de Farmacia do Hospital Universitario de Valme (Sevilla), na Escuela Andaluza de Salud Pública.

Cláusula de divulgación: o autor non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declara carecer de vínculos relevantes alén do cargo académico citado.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio usa Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

2024 YR4: o asteroide que podería impactar contra a Terra en 2032

O corpo celeste é semellante ao que impactou en Siberia en 1908, o cal causou unha enerxía explosiva de entre 10 e 20 megatóns de TNT

Por que a tecnoloxía non evitou o mortal accidente aéreo de Washington?

O mércores 29 de xaneiro un avión de pasaxeiros e un helicóptero militar chocaron e estreláronse no río Potomac

Cinco consecuencias para a saúde pública da retirada de Estados Unidos da OMS

A retirada do país americano do organismo mundial implicará unha menor capacidade de enfrontar desafíos como pandemias ou a gripe A

É un mito que temos un fillo “favorito”? Isto é o que di a ciencia

A ciencia leva décadas observando que o favoritismo parental é un fenómeno frecuente e así o constata un estudo recente con 19.000 persoas