Se pensamos no tipo de accidente que faría que os intestinos dunha persoa estalasen fóra do seu corpo, poderiamos imaxinar algún tipo de horrible acoitelamento ou un espantoso accidente de coche. Probablemente nunca imaxinaría que algo tan común e inofensivo como un esbirro puidese causar este tipo de lesión espantosa, pero iso é exactamente o que lle ocorreu a un home de Florida a principios de xuño.
O paciente sometérase recentemente a unha operación abdominal e sufría de dehiscencia da ferida. É dicir, a súa incisión cirúrxica non estaba cicatrizando correctamente. Mentres almorzaba, esbirrou e empezou a tusir. Notou dor e unha sensación de humidade no baixo ventre, e inmediatamente descubriu que varias asas intestinais rebentaran a través da ferida sen cicatrizar.
O home foi trasladado de urxencia ao hospital, onde lle volveron a colocar os intestinos dentro do abdome.
Pechar os ollos e contraer o peito
Normalmente, os esbirros son un mecanismo de protección que impide que o po, as bacterias e os virus entren no noso aparello respiratorio. O proceso está controlado polo chamado “centro do esbirro”, situado no bulbo raquídeo, entre o cerebro e a medula espiñal, que dirixe as funcións autónomas, incluída a respiración. Actívase pola presenza de irritantes no revestimento do nariz e as vías respiratorias.
A resposta consiste en pechar os ollos, a gorxa e a boca mentres se contraen os músculos do peito, comprimindo os pulmóns e expulsando o aire do sistema respiratorio. Deste xeito, o que sexa que desencadease a resposta “sae” do organismo a unha velocidade impresionante: ata 15,9 metros por segundo (56 km/h) nalgúns casos.
Pero a pesar das vantaxes dun bo esbirro, ás veces pode derivar nun risco de lesión maior do que moitos cren.
Por exemplo, un esbirro violento pode provocar unha hernia pulmonar a través dos músculos intercostais entre as costelas, normalmente nun punto débil. Isto adoita ser consecuencia de obesidade mórbida, enfermidade pulmonar obstrutiva crónica, diabetes ou tabaquismo.
Tamén hai casos de esbirros que causan a esgazadura dos delicados tecidos dos pulmóns. Isto ocorre cando o aire a maior presión das profundidades dos pulmóns escapa ao espazo entre o tórax e o pulmón, facendo que este aire comprima o pulmón nun ou ambos lados do tórax.
Os pulmóns non son o único que pode esgazar. Hai casos de persoas que esgazan o delicado revestimento do cerebro ao esbirrar, o que provoca unha hemorraxia subaracnoidea (un tipo de ictus) que pode ser mortal se non se diagnostica e trata a tempo.
Afectación no cerebro
Aínda que non se esgace este delicado revestimento, un esbirro pode afectar o cerebro, e hai informes de persoas que sofren debilidade nun lado do corpo ou alteracións visuais tras un esbirro.
Os esbirros elevan a presión sanguínea, o que pode provocar outras lesións graves nos vasos sanguíneos. Hai casos de disección aórtica por esbirro, nos que a forza deste esgaza as capas da aorta (a arteria principal que leva o sangue osixenado por todo o corpo). Se non se trata, ten unha taxa de mortalidade do 50% ás 48 horas de producirse.
Aínda que é bastante habitual lesionar o lombo costas ao esbirrar, non é a única lesión musculoesquelética que pode desencadearse a partir dun esbirro: existen informes de casos de persoas que se fracturaron os ósos que rodean o ollo. Este tipo de fractura, denominada fractura por esbirro, adoita estar causada por un traumatismo por obxecto contundente, a miúdo por un golpe de golf, tenis ou pelota de béisbol no ollo.
Os ósiños do oído tamén poden fracturarse tras un esbirro, o que pode causar perda de audición. Tamén se sabe que os implantes dentais se desprazan cara a outras partes da cara por mor dun esbirro forte.
O aumento de presión causada polos esbirros pode provocar a saída de líquido do corpo, en particular ouriños da vexiga. Isto adoita ocorrer en persoas con músculos do solo pelviano débiles, normalmente por mor de embarazo, parto, obesidade, menopausa e traumatismos ou lesións nerviosas.
Non aguante
Dadas todas as posibles lesións que pode causar un esbirro, quizá pense que é mellor aguantar.
Pero nin sequera iso é seguro. En 2023, un escocés aguantou un esbirro pechando a boca e tapando o nariz. O resultado foi que esgazou a traquea. Ao pechar as súas vías respiratorias, permitiu que a presión xerada polo esbirro se acumulase no sistema respiratorio, que ás veces pode ser ata 20 veces a presión observada normalmente no sistema respiratorio. Pero esta enerxía ten que ir a algunha parte, así que normalmente é absorbida polos tecidos.
Outros fracturáronse os ósos da cara aguantando os esbirros, danado a larinxe (caixa da voz) e esgazado os tecidos que protexen os pulmóns.
Poden saír os ollos das concas?
Afortunadamente, hai unha lesión que é imposible que cause un esbirro. Algunha vez dixéronlle que se esbirra cos ollos abertos, sáense? Pois é só un conto chinés: os ollos mantéñense no seu sitio grazas aos músculos e a un nervio que os suxeita. Sen esquecer que as vías respiratorias non teñen ningunha conexión cos globos oculares nin coas concas dos ollos.
O noso corpo está ben adaptado para esbirrar, así que probablemente non teña que preocuparse por sufrir ningunha lesión. Moitos dos danos descritos só se producen en circunstancias moi raras. Aínda que se é alguén como Donna Griffiths (que ten o ataque de esbirros máis longo rexistrado, durante 976 días) ou Yi Yang (que ten o esbirro máis forte rexistrado, con 176 decibeis, o equivalente a un foguete alzando o voo), o risco de que esbirrar lle traia problemas é maior.
*Adam Taylor é profesor e director do Centro de Aprendizaxe en Anatomía Clínica da Universidade de Lancaster.
Cláusula de divulgación: Adam Taylor non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.
