Non é sinxelo que a cultura do mecenado do mundo anglosaxón se traslade directamente ao mundo latino. Para empezar porque, dende o punto de vista do cidadán, existe pouco costume e limitado coñecemento sobre o asunto. De feito, a opinión inicial adoita ser contraria, baseándose en que as necesidades sociais (e en particular os chamados bens preferentes) deben ser cubertas, fundamentalmente, por subvencións públicas e non a través de mecenado.
Ademais, desde o punto de vista da armazón legal, a herdanza do código napoleónico de 1804 constrinxe os procedementos facéndoos moi garantes pero pouco versátiles por medo á probabilidade de prácticas negativas (a picaresca).
Finalmente, desde o punto de vista político téndese a reducir o ámbito de actuación ao eliminar intermediarios na decisión final de aplicación dos fondos. Non debemos esquecer que, na maioría dos casos, trátase dun financiamento finalista ou condicionado.
De que falamos cando falamos de filantropía?
O modelo de sociedade español baséase na solidariedade e a repartición de riqueza para a igualdade de oportunidades como principios básicos. Este Estado de benestar non debe ser incompatible coa toma en consideración doutros sistemas de financiamento, complementarios e alternativos, a través da captación de fondos privados externos como o mecenado e o patrocinio.
Chegados a este punto convén diferenciar claramente entre fundraising, mecenado, patrocinio, doazón e micromecenazgo.
- Fundraising: termo anglosaxón que fai referencia á captación de recursos privados externos que realizan as entidades sen ánimo de lucro (ONG, universidades públicas e fundacións, entre outros).
- Mecenado: protección ou axuda a unha actividade cultural, artística ou científica.
- Patrocinio: apoio ou financiamento, normalmente con fins publicitarios, a unha actividade determinada.
- Doazón: transmisión gratuíta dun ben a favor doutra persoa que o acepta.
- Micromecenado ou microdoazón (crowdfunding): mecanismo alternativo de financiamento de proxectos mediante múltiples achegas individuais por persoas físicas ou xurídicas.
Micromecenado nunha universidade pública
Existen diversos eixos básicos sobre os que ten que pivotar unha iniciativa universitaria de micromecenado. O máis importante é crear un clima de confianza dentro e fóra da institución a través da construción dun marco estrutural homoxéneo entre as persoas e empresas doantes e a universidade.
Na Universidade de Santiago de Compostela púxose en marcha o proxecto Sumo Valor, un programa de micromecenado cunha plataforma propia que conecta a empresas, persoas e institucións coas actividades, proxectos e servizos que ofrece a universidade.
Sumo Valor estrutúrase en catro liñas estratéxicas: axudas a persoas procedentes de zonas de conflito, actividades culturais e deportivas, actividades de difusión científica e actividades de investigación. De cada unha delas pódense derivar accións ou proxectos específicos con impacto social, económico ou ambiental.
Transparencia e rastrexabilidade
En cada unha das liñas de actuación están definidos os obxectivos, tanto os básicos como os complementarios. Ademais, buscouse a transparencia informativa no impacto e destino dos fondos recadados. Sumo Valor axústase ás leis de mecenado para garantir os beneficios fiscais para doantes e donatarios.
A Lei 49/2002, do 23 de decembro, de réxime fiscal das entidades sen fins lucrativos e dos incentivos fiscais ao mecenado segue definindo o marco dos beneficios fiscais para persoas físicas e xurídicas. Adicionalmente, cada comunidade autónoma pode ter as súas propias deducións fiscais adicionais, como ocorre en Galicia.
O límite dunha achega anual por persoa física ou xurídica para o programa Sumo Valor estableceuse en 3.000 euros. A partir desa cantidade, é necesaria a elaboración dun convenio específico de colaboración.
O micromecenado permite que os cidadáns apoien actividades ou investigacións (na súa fase inicial), para as que é difícil obter financiamento en convocatorias competitivas. En cambio, os fondos provenientes deste modelo de financiamento poden impulsar investigacións non consideradas como eixos prioritarios nas convocatorias estándar nacionais e internacionais.
O uso dos fondos obtidos de convocatorias públicas debe axustarse ás condicións impostas; aplicar programas de micromecenado permitiría ás universidades públicas españolas abrir o seu abanico de gastos, mantendo o compromiso de transparencia e rastrexo no uso dos recursos recadados.
Como din os anglosaxóns, para captar fondos filantrópicos só hai que atreverse a pedilos.
Cláusula de divulgación: As persoas asinantes non son asalariadas, nin consultoras, nin posúen accións, nin reciben financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declararon carecer de vínculos relevantes máis aló do cargo académico citado anteriormente.
