Galicia é a quinta comunidade autónoma con máis casos de enfermidade renal crónica, unha doenza que provoca a deterioración progresiva destes órganos. De feito, 4.000 galegos e galegas precisan de transplante ou diálise para substituír a función dos seus riles, que son fundamentais para o mantemento da saúde xeral: filtran os refugallos e o exceso de líquidos e electrólitos do sangue como o sodio e o potasio. Tamén axudan a regular a presión arterial, a produción de glóbulos vermellos e o equilibrio do calcio.
Cando os riles sofren dano tamén se produce unha acumulación de toxinas no organismo, retéñense máis líquidos e hai un desequilibrio electrolítico. Isto pode causar diversos problemas de saúde, desde hipertensión arterial ata enfermidades cardíacas e enfraquecemento dos ósos. O dano renal pode progresar a enfermidade renal crónica e insuficiencia renal co tempo e, polo tanto, afectar a gran parte do corpo.
A continuación preséntanse sete hábitos que poden ser prexudiciais para os riles e que convén evitar:
Uso de analxésicos
Os analxésicos antiinflamatorios de venda libre e comúns, como o ibuprofeno e a aspirina, poden danar os túbulos renais (pequenos tubos nos riles que devolven os nutrientes e líquidos filtrados ao sangue). O líquido e os refugallos restantes nos túbulos renais convértense en ouriños, o que provoca inflamación e unha redución do fluxo sanguíneo a través dos riles. Isto é máis probable en persoas maiores ou con outras afeccións médicas.
As persoas que xa padecen enfermidade renal crónica deben evitar estes analxésicos a menos que llos receitara un médico que poida controlar a función renal. Para reducir o risco de efectos secundarios, use os analxésicos durante o menor tempo posible e a dose recomendada no envase.
Non beber suficiente auga
A auga é necesaria para que os riles eliminen os refugallos. As persoas que non beben suficiente auga poden correr o risco de sufrir dano renal, especialmente en climas cálidos. Os ouriños concentrados por deshidratación conteñen niveis máis altos de minerais e outros refugallos, o que aumenta o risco de cálculos renais e infeccións urinarias, que poden danar os riles.
Algunhas persoas con afeccións como enfermidade hepática ou insuficiencia cardíaca poden necesitar líquidos restrinxidos. Con todo, para a poboación xeral, recoméndase beber entre 1,5 e 2 litros de auga (aproximadamente de seis a oito vasos) ao día.
Beber demasiado alcol
Os riles regulan a auga no corpo. O alcol pode deshidratarnos, o que altera o funcionamento dos riles. O seu exceso tamén pode elevar a presión arterial. A maioría das persoas saben que o alcol pode contribuír á enfermidade hepática, pero isto, á súa vez, pode danar os riles, xa que os obriga a traballar máis.
Fumar
A maioría da xente sabe que fumar pode contribuír ao cancro e ás enfermidades cardíacas. Con todo, o tabaco pode danar directamente os riles a través de múltiples mecanismos. O fume do cigarro contén substancias químicas tóxicas, como o cadmio.
Fumar tamén promove o estrés oxidativo (cando moléculas daniñas chamadas radicais libres danan as células do corpo) e pode estreitar e danar o revestimento dos vasos sanguíneos, o que pode provocar dano renal.
Fumar tamén aumenta o risco doutras afeccións que poden danar os riles, como a diabetes e a hipertensión. Non existe un nivel seguro de tabaquismo, polo que é mellor deixalo co apoio dun profesional da saúde.
Ter sobrepeso
Un índice de masa corporal (IMC) saudable sitúase entre 18,5 e 24,9. Calquera valor superior considérase sobrepeso ou obesidade. Con todo, esta non é a única medida do sobrepeso e, en ocasións, é inexacta.
A circunferencia da cintura é unha boa medida da graxa abdominal (obesidade central), a cal, segundo se demostrou, aumenta o risco de enfermidades cardíacas e diabetes, dúas causas comúns de enfermidade renal. A obesidade podería danar directamente os riles ao alterar as substancias químicas do tecido graxo.
Levar unha dieta máis saudable, xunto co exercicio, pode axudar a perder peso e a manter os riles sans. Algunhas investigacións demostraron que a actividade física reduce o risco de enfermidade renal: tente facer 30 minutos de exercicio aeróbico cinco días á semana, pero aumente gradualmente.
Tomar decisións alimentarias menos saudables
Os alimentos ultraprocesados son alimentos manufacturados que conteñen ingredientes como graxas, azucres, sales e aditivos, incluídos colorantes, saborizantes e conservantes artificiais, para mellorar o seu sabor e aumentar a súa vida útil. Entre os exemplos inclúense carnes como as salchichas, os refrescos carbonatados e o pan envasado. Estes alimentos están relacionados con diversos problemas de saúde, como a obesidade, as enfermidades cardíacas e a diabetes tipo 2.
Recentemente, tamén se vincularon coa enfermidade renal. Un estudo estadounidense realizou un seguimento de 14.000 adultos durante 24 anos. Quen consumía moitos alimentos ultraprocesados presentaban un 24% máis de risco de enfermidade renal. Case 5.000 deles desenvolveron enfermidade renal crónica.
As dietas ricas en sal tamén poden ser problemáticas, especialmente en persoas que xa padecen enfermidade renal. Os riles filtran o exceso de auga do sangue, polo que necesitan un equilibrio de sodio e potasio. Unha dieta alta en sal altera este equilibrio, reducindo a función renal e provocando hipertensión arterial, o que sobrecarga os riles e pode provocar enfermidade renal.
Durmir mal
Existe evidencia que vincula a calidade e duración do sono coa enfermidade renal. Un estudo demostrou que durmir mal aumenta o risco de enfermidade renal crónica. As investigacións difiren lixeiramente, pero durmir menos de seis horas ou máis de dez horas ao día pode ser prexudicial para os riles. O sono óptimo adoita ser de sete a nove horas por noite para a maioría das persoas.
Factores como a idade e os antecedentes familiares están fóra do seu control, pero pódense cambiar moitos hábitos para axudar a controlar a saúde renal.
A versión orixinal deste artigo foi publicada pola investigadora en Farmacia Dipa Kamdar na edición británica de The Conversation.
