Dor intensa, inflamación e pel avermellada é o que provoca unha picadura de avespa común. Con todo, a reacción intensifícase cando se trata da avespa asiática, cuxa picada é similar á dun gran alfinete, causa unha dor aguda, e posteriormente un forte proído, parecido a unha queimadura. A inflamación da pel, máis estendida, e a dor duran unhas 24 horas.
Estes insectos, procedentes de continente asiático, están a experimentar unha expansión por outras rexións, debido á crise climática ou á globalización. Sucede co avespón mandarín (Vespa mandarinia) que se abre paso por América, e a avespa asiática (V. velutina) e o avespón oriental (V. orientalis) por Europa. Deste último hai constancia da súa presenza en Cádiz desde 2012.
Nos seus países de orixe, os expertos xa documentaran e asociaran, ademais da reacción da picadura en si, outros efectos na saúde, como o fracaso renal agudo. “A bibliografía sobre avespas e fracaso renal agudo é escasa e procede no seu maior parte de Asia, polo que os nefrólogos de fóra dese continente non están familiarizados con este problema de saúde”, explica Alberto Ortiz, investigador da Fundación Jiménez Díaz e coautor dun artigo editorial no Clinical Kidney Journal.
Segundo os autores, a pesar de que esta complicación está presente probablemente desde hai milenios, os informes sanitarios que existen sobre a asociación entre picaduras de avespas asiáticas e fallos ou insuficiencias renais son relativamente recentes. De feito, o primeiro realizouse en Tailandia en 1972, e desde entón a maioría foron de Asia. Ata xaneiro de 2022, as bases de datos recollían 73 informes de 19 países, 15 deles en Asia.
Os informes sanitarios que existen sobre a asociación entre picaduras de avespa asiática e fallos renais son recentes
“Os nefrólogos de Europa e América do Norte poden descoñecer un problema de saúde que é cada vez máis recoñecido”, di Sol Carriazo, investigadora no departamento de Medicina da Universidade Autónoma de Madrid e coautora do comentario. En ambos os continentes, a toxicidade das avespas autóctonas é menor que a das asiáticas.
Como reaccionar ante as picaduras
A pesar diso, o que si chega aos expertos son as noticias sobre estas especies invasoras e a alarma social creada a través dos medios de comunicación. A especie de V. mandarinia detectouse desde 2019 no oeste da Columbia Británica (Canadá) e no Estado de Washington (EEUU), e constitúe un problema para as abellas e os seres humanos.
“V. Velutina chegou a Burdeos en 2005 e desde entón expandiuse por varios países europeos”
“En Europa, a especie de V. velutina chegou a Burdeos, Francia, en 2005 e desde entón expandiuse por Italia, Alemania, Bélxica, Países Baixos, Reino Unido, España e Portugal, onde mata as abellas melíferas. Ambas as especies poden inducir unha lesión renal aguda ou ser letais en persoas”, indica Ortiz. Ademais, a avespa escudo negro (V. bicolor), orixinaria de China, e o avespón oriental (V. orientalis) tamén se detectaron en España.
Segundo un estudo, realizado por investigadores chineses do Suining Central Hospital a partir da análise de 1.131 pacientes con picaduras de avespa, o avespón mandarín e a avespa asiática foron algunhas das que causaron máis hospitalización, aínda que a maioría dos casos foron causados por V. basalis.
O hospital estableceu un protocolo con tratamento antialérxico ou antishock; tratamento local (eliminación dos aguillóns, dexametasona local e lidocaína); eliminación de toxinas e prevención da lesión renal aguda causada por rabdomiólise e hemólise; analxesia e antitoxina tetánica. En pacientes graves con múltiples picaduras, utilizaron a hemofiltración venosa continua, a hemoperfusión ou o intercambio de plasma para mellorar o prognóstico co obxectivo de expulsar as toxinas que poderían provocar un fallo orgánico.
Para reducir a mortalidade dos casos máis graves, os científicos aplicaron unha avaliación ou índice da gravidade das picaduras de avespa en 153 pacientes en 2020 baseada na observación de catro aspectos: os ouriños de cor té, o número de picaduras, o lactato deshidrogenasa –un encima que se atopa en diferentes tecidos do corpo– e a bilirrubina total.
Se os resultados do índice de gravidade son iguais ou superiores a tres, os expertos suxiren a necesidade de realizar un intercambio plasmático temperán (antes de que se cumpran as 24 horas desde a picadura). Con todo, nestas mesmas condicións, non consideran que a hemofiltración venovenosa continua e a hemoperfusión reduzan a mortalidade. Aínda que esta metodoloxía require aínda de validación externa, os autores suxiren que a información que proporciona podería servir de guía para actuar e concienciar sobre os efectos que producen estes ataques.
Referencia: Wasp stings and plasma Exchange (Publicado en Clinical Kidney Journal)
