As abellarizas forman parte da historia de moitos lugares de Galicia. Estas construcións de pedra, tamén coñecidas como alvarizas, facíanse para protexer as colmeas. No caso do Courel, a presenza secular do oso pardo obrigaba a instalar as abellarizas (chamadas cortines en Asturias e León).
Mais co paso do tempo, caeron en desuso por situarse en zonas de difícil acceso e cambios no manexo das mesmas, pero consevan, a pesar do deterioro dalgunhas, un indubidable valor etnográfico, como reflexo do hábitat do oso en moitos territorios. Ademais, foron erixidas mediante a técnica da pedra seca, sen morteiro ou argamasa, unha técnica incluída o ano pasado pola Unesco como patrimonio cultural inmaterial da humanidade.
Agora, no marco do proxecto Life Oso Courel, que arrancou en 2017 para promover a expansión do oso pardo cara ao suroccidente da cordilleira Cantábrica e favorecer a convivencia entre o Ursus arctos e a actividade humana, acaba de publicarse por primeira vez un visor cartográfico que recolle 192 abellarizas espalladas pola serra. Un inventario coordinado por Martiño Cabana, Roberto Hermida e Israel Ferrero, coa participación da Asociación Galega de Custodia do Territorio, a Asociación Galega de Apicultura e a Fundación Oso Pardo.

Co fin de contribuír ao coñecemento e conservación do patrimonio das abellarizas, o mapa amosa a localización xeográfica das alvarizas inventariadas xunto cunha ficha de información básica de cada un deles recollida durante o traballo de campo. Inclúese, por exemplo, a parroquia e concello na que está, a tipoloxía, o tamaño, a situación da estrutura ou as posibilidades de acceso.
As abellarizas están en maior medida, segundo explican desde a Fundación Oso Pardo, nas ladeiras máis térmicas da zona sur, debido ás mellores características para a produción apícola. Son, na súa maioría, estruturas de muro completo e forma redonda, aínda que se detectaron algúns de forma ovalada, en ferradura ou de muros incompletos asociados a un saínte rochoso ou noiro.
Os elementos comúns que favorecen a protección das abellarizas fronte ao oso son muros moi grosos (máis de 70 centímetros), laxes que forman un saínte na parte superior dos muros e porta baixa e estreita. A maior parte delas xa non están en uso, aínda que algunhas seguen funcionando, ou ben con función didáctica. Nalgúns casos a utilización destas estruturas de pedra para protexer apiarios é unha opción interesante na actualidade. Dentro das accións do proxecto LIFE Oso Courel, ademais do reparto de pastores eléctricos modernos aos apicultores para a protección das súas colmeas, contémplase o acondicionamento e restauración dalgunhas abellarizas coa intención de que poidan ser utilizados por apicultores da zona ou para o seu uso divulgativo ou turístico.
O proxecto Life Oso Courel desenvolverase ata decembro de 2020, coa coordinación da Fundación Oso Pardo e a Xunta de Galicia e a Asociación Galega de Custodia do Territorio como beneficiarios asociados. Está financiado polo programa LIFE da Unión Europea, e cofinanciado pola Fundación Biodiversidade do Ministerio para a Transición Ecolóxica e por Naturgy.
Podes ver o visor cartográfico das abellarizas do Courel nesta ligazón.