Xoves 28 Marzo 2024

As temperaturas en Europa aumentan máis do dobre que a media mundial

A temperatura global do continente sobe 0,5ºC cada década desde 1991 e acelera os fenómenos meteorolóxicos extremos

O aumento da temperatura observado en Europa nos últimos 30 anos é máis do dobre que o incremento medio da temperatura rexistrado a nivel mundial: en ningún outro continente as temperaturas subiron de forma tan notable. Segundo un novo informe da Organización Meteorolóxica Mundial (OMM), a medida que continúe a tendencia ao quecemento, a sociedade, as economías e os ecosistemas veranse afectados por episodios de calor excepcionais, incendios forestais e crecidas, así como por outros efectos do cambio climático.

O informe Estado do clima en Europa (elaborado conxuntamente co servizo de Copernicus relativo ao cambio climático (C3S) da Unión Europea) céntrase no ano 2021, e contén información sobre o aumento das temperaturas, as ondas de calor terrestres e mariñas, os fenómenos meteorolóxicos extremos, os cambios na configuración das precipitacións e o retroceso do xeo e a neve.

Publicidade

As temperaturas en Europa aumentaron significativamente durante o período 1991-2021, a un ritmo medio de aproximadamente +0,5 °C por década. Como resultado, os glaciares alpinos perderon 30 metros de espesor de xeo entre 1997 e 2021, e o manto de xeo de Groenlandia estase derretindo e contribúe a acelerar a subida do nivel do mar. No verán de 2021, Groenlandia experimentou un episodio de desxeo e, por primeira vez, rexistráronse precipitacións no seu punto máis alto, a estación Summit Camp.

As temperaturas en Europa aumentaron significativamente durante o período 1991-2021, a un ritmo medio de aproximadamente +0,5 °C por década

En 2021, os fenómenos meteorolóxicos e climáticos de gran impacto provocaron centos de vítimas mortais, afectaron directamente a máis de medio millón de persoas e causaron perdas económicas que superaron os 50.000 millóns de dólares dos Estados Unidos. Ao redor do 84 % deses fenómenos foron crecidas ou tormentas.

Con todo, non todo son malas noticias. En Europa, varios países lograron reducir notablemente as emisións de gases de efecto invernadoiro. Cabe destacar especialmente o caso da Unión Europea, dado que entre 1990 e 2020 recortou as emisións dese tipo de gases nun 31 %, e fixou un obxectivo de redución neta das emisións para 2030 do 55 %.

Europa é tamén una das rexións máis avanzadas en materia de cooperación transfronteiriza para a adaptación ao cambio climático, en particular nas concas fluviais transnacionales. É un dos líderes mundiais na implantación de sistemas eficaces de alerta temperá, posto que o 75 % da súa poboación está protexida por ese tipo de sistemas. E os plans de acción establecidos para abordar os efectos da calor na saúde permitiron salvar moitas vidas da calor extrema. Con todo, os desafíos son considerables.

“Europa é o vivo reflexo dun mundo que se quenta e lémbranos que mesmo as sociedades ben preparadas non están a salvo das consecuencias dos fenómenos meteorolóxicos extremos. Este ano, do mesmo xeito que en 2021, amplas zonas de Europa víronse afectadas por extensas vagas de calor e secas, que alimentaron incendios forestais. En 2021, os excepcionais episodios de crecidas causaron morte e destrución”, explicou o Secretario Xeral da OMM, profesor Petteri Taalas.

“No ámbito da mitigación, debe manterse o bo ritmo na redución das emisións de gases de efecto invernadoiro na rexión e deben marcarse obxectivos máis ambiciosos. Europa pode desempeñar un papel decisivo na consecución dunha sociedade neutra en carbono a mediados de século e así cumprir o disposto no Acordo de París”, dixo o profesor Taalas.

O C3S da Unión Europea, implementado polo ECMWF en nome da Comisión Europea, proporciona datos e ferramentas de monitoreo do clima de última xeración que axudan a aplicar medidas de mitigación e adaptación climáticas e contribúen á execución de iniciativas como o Pacto Verde Europeo.

“A sociedade europea é vulnerable ao cambio climático e á variabilidade do clima, pero Europa tamén está á vangarda das iniciativas internacionais para mitigar o cambio climático e desenvolver solucións innovadoras para adaptarse ao novo clima co que terán que vivir as europeas e os europeos”, afirmou o doutor Carlo Buontempo, director do C3S do ECMWF.

“A medida que os riscos e os efectos do cambio climático fanse cada vez máis evidentes na vida cotiá das persoas, os coñecementos climáticos son cada vez máis necesarios e demandados, e é lóxico que así sexa. Con este informe pretendemos salvar a brecha existente entre datos e análises para proporcionar información baseada en datos científicos pero que, ao mesmo tempo, sexa comprensible e permita adoptar decisións, en todos os sectores e ámbitos laborais”, asegurou o doutor Buontempo.

O informe Estado do clima en Europa baséase no informe do C3S titulado European State of the Climate (Estado do clima europeo), publicado en abril, así como tamén na información facilitada pola rede de Centros Rexionais sobre o Clima da Asociación Rexional VIN (AR VIN) da OMM. A publicación forma parte dunha serie de informes rexionais elaborados pola OMM para fornecer información científica de carácter local aos encargados da formulación de políticas. Presentouse nunha conferencia rexional de directores de Servizos Meteorolóxicos e Hidrológicos Nacionais (SMHN) europeos.

O informe e os gráficos interactivos que o acompañan inclúen achegas dos SMHN, de expertos en cuestións climáticas, de organismos rexionais e de organismos asociados das Nacións Unidas. A súa publicación prodúcese antes das negociacións anuais das Nacións Unidas sobre o cambio climático que terán lugar no marco do 27º período de sesións da Conferencia das Partes (COP 27) na Convención Marco das Nacións Unidas sobre o Cambio Climático (CMNUCC) en Sharm-o Sheikh.

Escenarios futuros

Segundo as contribucións do Grupo de Traballo I ao Sexto Informe de Avaliación do Grupo Intergobernamental de Expertos sobre o Cambio Climático (IPCC), todo apunta a que os desastres debidos ao tempo, o clima e a auga aumentarán. Nese informe chegouse, cun “nivel de confianza alto”, ás conclusións seguintes:

  • Con independencia dos niveis futuros de quecemento global, as temperaturas aumentarán en todas as zonas europeas a un ritmo superior ao dos cambios na temperatura media mundial, en consonancia coas observacións do pasado.
  • A frecuencia e a intensidade dos episodios extremos de calor, incluídas as ondas de calor mariñas, aumentaron nas últimas décadas e prevese que sigan aumentando con independencia do escenario en materia de emisións de gases de efecto invernadoiro que se materialice. Prevese que, cun quecemento global de 2 °C ou máis, superaranse os limiares críticos que afectan a ecosistemas e persoas.
  • Das observacións realizadas despréndese un patrón estacional e rexional congruente co aumento previsto das precipitacións no inverno no norte de Europa. Así mesmo, prevese unha diminución das precipitacións no verán no Mediterráneo, unha tendencia que se estenderá ás rexións situadas cara ao norte. Tamén se prevé que, se se alcanzan niveis de quecemento global superiores a 1,5 °C, as choivas extremas e as inundacións pluviais aumentarán en todas as rexións, salvo no Mediterráneo.

Efectos do clima

Saúde: O cambio climático afecta á saúde da poboación europea de múltiples maneiras, por exemplo, ao provocar mortes e enfermidades causadas por fenómenos meteorolóxicos extremos cada vez máis frecuentes, como as ondas de calor; ao multiplicar a incidencia dos casos de zoonosis e das enfermidades transmitidas polos alimentos, a auga e os vectores; e ao ocasionar problemas de saúde mental.

En Europa, os fenómenos climáticos extremos máis mortíferos son as vagas de calor, en particular no leste e o sur do continente. A combinación de cambio climático, urbanización e envellecemento da poboación nesta rexión non só xera vulnerabilidade á calor, senón que tamén a agrava aínda máis.

As alteracións debidas ao cambio climático na produción e distribución do pole e as esporas poden levar un aumento dos trastornos alérxicos. Máis do 24 % dos adultos que viven na rexión europea padecen diversas alerxias, incluída a asma grave, mentres que entre os nenos e nenas da rexión, esa porcentaxe oscila entre o 30 e o 40 % e non deixa de crecer. O cambio climático tamén incide na distribución das enfermidades de transmisión vectorial. Cabe destacar o caso das carrachas (Ixodes ricinus), que poden transmitir a enfermidade de Lyme e a encefalitis transmitida por garrapatas.

Segundo a Oficina Rexional da Organización Mundial da Saúde (OMS) para Europa, en 2019 preto de medio millón de persoas morreron de forma prematura na Rexión de Europa da OMS por mor da contaminación antropóxena do aire ambiente por partículas finas, unha parte importante das cales se debeu directamente á queima de combustibles fósiles. Calcúlase que a redución das emisións de carbono podería evitar unhas 138.000 mortes prematuras ao ano, e que iso podería xerar un aforro de entre 244.000 e 564.000 millóns de dólares.

Os nenos e nenas son máis vulnerables ás consecuencias do cambio climático que os adultos, tanto no plano físico como no psicolóxico. Segundo o índice de risco climático da infancia (CCRI) do Fondo das Nacións Unidas para a Infancia (UNICEF), en Europa case 125 millóns de nenos viven en países suxeitos a un risco “medio-alto” (o terceiro do cinco niveles de clasificación utilizados a nivel mundial).

Ecosistemas: A maior parte dos danos causados polos incendios forestais débense a episodios extremos para os que nin os ecosistemas nin as comunidades están adaptados. O cambio climático, a conduta das persoas e outros factores subxacentes están a crear as condicións para que os incendios sexan máis frecuentes, intensos e devastadores en Europa, e iso entrañará notables consecuencias socioeconómicas e ecolóxicas.

Transporte: No ámbito do transporte, as infraestruturas e as operacións están en risco tanto polo cambio climático incremental como polos fenómenos extremos, como as ondas de calor, os fortes chuvieiros, os ventos intensos e os niveis extremos do mar e das ondas. Os limiares de resistencia a fenómenos meteorolóxicos utilizados para construír gran parte das infraestruturas de transporte calculáronse tendo en conta valores históricos, polo que non son capaces de resistir os episodios extremos actuais.

Política climática

As contribucións determinadas a nivel nacional (CDN) son un dos alicerces do Acordo de París e da consecución dos seus obxectivos a longo prazo. As CDN encarnan os esforzos de cada país para reducir as emisións nacionais e adaptarse aos efectos do cambio climático. En marzo de 2022, 51 países europeos e a Unión Europea presentaron as súas CDN.

A mitigación do cambio climático foi un dos principais obxectivos de moitas das Partes europeas, como se pon de manifesto nos seus CDN, nas que se fai fincapé nas seguintes esferas prioritarias para fins de mitigación: subministración de enerxía, agricultura, refugallos, e uso da terra, cambio de uso da terra e silvicultura.

En 2021 a Unión Europea aprobou a Lei Europea do Clima, mediante a cal se converteu en xuridicamente vinculante o obxectivo de alcanzar no seu territorio a neutralidade climática, isto é, conseguir o cero neto en emisións de aquí a 2050. Nese instrumento fixouse un obxectivo provisional de redución das emisións de aquí a 2030 do 55 %.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Velutinas, porco vietnamita, cangrexo vermello… Así chegan a Galicia as especies invasoras

María José Servia, investigadora da UDC, augura novos exemplares “co foco poco posto nos himenópteros: avespas, formigas e abellas”

A falsa endemia de malaria e outros intentos para desecar a lagoa de Antela

A partir do século XVIII a zona húmida foi considerada inimiga da agricultura. Os veciños intentaron evitar o desaugamento das terras que utilizaban para o pastoreo

Un río atmosférico e un chorro polar impactarán en Galicia na ponte de decembro

A entrada de varias borrascas e vaguadas descargarán precipitacións ao longo de toda a semana. O único día de tempo estable será o martes

Un lategazo polar baixa drasticamente as temperaturas en Galicia

Os ventos de compoñente norte aumentarán a sensación térmica. As máximas en Lugo non superarán os 12 graos e os 13 na Coruña e Ourense