Arredor do 10% da poboación mundial é zurda, aínda que hai análises cuxas cifras varían entre un 9,3% e un 18,1%. Esta tendencia para usar preferentemente a man esquerda ou tamén o pé do mesmo lado caracterízase por unha maior dominancia do hemisferio cerebral dereito.
Estudos poboacionais anteriores atoparon varias variantes xenéticas comúns asociadas. Algunhas destas implican xenes que codifican os microtúbulos que forman parte do citoesqueleto, os andamios que dan forma ás células. Con todo, aínda non está claro como interveñen estes xenes na lateralidade, a preferencia espontánea no uso dos órganos ao lado dereito ou esquerdo.
Co obxectivo de examinar a fondo as bases xenéticas de ser zurdo, investigadores do Instituto Max Planck de Psicolingüística dos Países Baixos analizaron datos do xenoma de máis de 350.000 persoas (38.043 zurdos e 313.271 destros) do biobanco do Reino Unido en busca de variantes xenéticas raras —cunha frecuencia menor do 1% na poboación— relacionadas.
O traballo, publicado este martes en Nature Communications, suxire que o xene TUBB4B ten 2,7 veces máis probabilidades de conter variantes raras de codificación nas persoas zurdas, aínda que esta “herdanza” debida ás mutacións tan pouco frecuentes de codificación foi baixa, inferior ao 1%.
“Descubrimos que as variantes xenéticas raras en TUBB4B están asociadas con ser zurdo. Aínda que só se atopen en menos de 1 de cada 1.000 zurdos, o achado é importante porque implica a este xene no desenvolvemento da asimetría cerebral”, explica a SINC Clyde Francks, autor principal.
“Os dous hemisferios cerebrais empezan a desenvolverse de forma diferente no embrión humano, pero descoñécese o mecanismo. Atopar xenes relacionados con asimetrías cerebrais ou de comportamento, como a lateralidade, pode dar algunhas pistas”, engade.
Eixo esquerda-dereita do cerebro
Sobre como as variantes raras do exoma contribúen moi pouco á taxa de persoas zurdas, Francks apunta: “Xa sospeitabamos por outros traballos que a asimetría cerebral varía sobre todo debido ao azar no embrión temperán. Aínda que para o noso propósito, a baixa herdanza non era un problema”.
“Aínda que os raros portadores de variantes TUBB4B parecen ter un aumento substancial da probabilidade de ser zurdos, cremos que a maioría dos casos prodúcense simplemente debido a unha variación aleatoria durante o desenvolvemento do cerebro embrionario, sen influencias xenéticas ou ambientais específicas”, puntualiza.
Os autores tamén investigaron ata que punto os xenes que anteriormente se asociaron coa esquizofrenia, párkinson, alzhéimer e autismo mostran asociacións coa lateralidade. Suxiren que dous xenes previamente vinculados co autismo, DSCAM e FOXP1, tamén poden estar asociados con ser zurdo, aínda que non se estableceu unha relación causal.
De feito, os novos resultados non están listos para ser aplicados máis aló da investigación básica. “Contribúen a un esforzo máis amplo da psiquiatría por comprender os mecanismos de variación cerebral e como poden afectar a predisposición ás enfermidades cerebrais”, afirma Francks.
Referencia: Exome-wide analysis implicates rare protein altering variants in human handedness (Publicado en Nature Communications)