Únete á nosa canle de Whatsapp
A ciencia e a arte pódense combinar. De feito, a creatividade pode completar en moitas ocasións a divulgación científica poñendo cores, formas e motivos ao inexplicable. “Facer visible o invisible”. Un laboratorio internacional de investigación astronómica pretende transformar a maneira de contar o cosmos a través dun ecosistema de artistas e científicos. Nel colabora o pintor Tono Carbajo, natural de Vigo, que se atopa na actualidade realizando unha residencia artística no Instituto de Ciencias Espaciais de Cataluña para poñer en marcha o proxecto. Apaixonado da bioloxía dende a súa infancia, o autor trata de poñer en diálogo a física e as artes visuais a través da tinta. Cando o científico e director técnico do Observatorio de Montsec, Kike Herrero, lle entrega unha gráfica a Carbajo onde se observa a luz dunha estrela cun posible exoplaneta, o vigués crea unha peza artística a partir de macrofotografía, sons e luces dos propios astros. A súa obra, diferente polos múltiples materiais e formatos, parte do mesmo punto: as evidencias e os datos.
“Poñemos en relación a astronomía co pensamento artístico”, explica Carbajo, que representa, xunto á tamén artista e investigadora edimburguesa Joe Milne, a parte estética dun proxecto que está plantando as súas primeiras sementes. “É un traballo colectivo. Utilizamos obxectos que recollemos e, cando cambiamos a escala, o que obtemos son estrañas paisaxes que poden suxerir outros mundos”, explica. Non é o seu primeiro traballo con esta tónica. Colabora con Plataforma Vértices, unha iniciativa que promove o nexo entre artistas, científicos e docentes universitarios. No marco de ‘Mil anos de Ceos‘, programa iniciado no Museo Nacional de Arte de Cataluña en 2020 en colaboración co Instituto Cartográfico, a experiencia promove o “intercambio interdisciplinario” para indagar nos desafíos da ciencia contemporénea. Foi así como chegou esta proposta a Tono Carbajo, que non dubidou en aceptala.
Nestes momentos, os integrantes do proxecto están en contacto con varios organismos internacionais para argallar o programa que desembocará nunha exposición o vindeiro outubro no Institituto Monsec. Probablemente, antes diso, a iniciativa viaxe por outros continentes; a visita a Sudamérica xa está confirmada. Os obxectivos do proxecto son diversos: dende o establecemento dun diálogo arredor do descubrimento e como se formula dende o antropocentrismo, ata os temas sociais derivados da exploración do vasto universo mentres que o planeta sofre o cambio climático. “É un proceso moi interesante. É enriquecedor e fácil porque hai vontade por ambas partes. Os artistas entramos moito no método científico. No caso de físicos puros e matemáticos traballamos nun nivel de abstracción bastante parecido”.
Para o desenvolvemento do proxecto, Jo Milne e Tono Carbajo utilizaron o proceso científico que documenta interaccións a través das fluctuacións de luz, resonancias e os estudos fotométricos de amplo campo que documentan tránsitos de estrelas e planetas xogando coa súa natureza, a interacción dos elementos e os rexistros en forma de datos numéricos ou obxectos físicos que deixan atrás. Desta maneira, o proxecto presenta unha sorte de “historia natural” das tamén interaccións dos artistas e diversas formas de arte visual. Por exemplo, fotografías, textos e obxectos non identificables que os artistas chaman “fósiles contemporáneos, vestixios de interaccións físicas documentadas como estrañas formas de diálogo interplanetario”. Para realizar as obras, Carbajo utiliza spray e xel de tinta sobre papel somerset; impacto de luz láser distorsionada; e para os asteroides, macrofotografía de restos de contedores fundidos sobre asfalto.
Cando o proxecto chegue á súa fin, os artistas presentarán un libro con imaxes, gráficas e textos; un vídeo con material xerado con gravacións nos observatorios; pezas de parede con dimensións variables; charlas interdisciplinares con científicos; e talleres. “A miña idea era tirar pola bioloxía, pero rematei sendo artista. O meu pensamento marcoume de maneira analítica e por iso as miñas pezas están relacionadas coa maneira científica de ver a realidade”, explica Tono Carbajo. A exposición será itinerante e a presentación terá lugar o vindeiro outubro no Parque Astronómico de Cataluña. A dirección do proxecto corre pola conta de María Paz Montesinos e a produción de Santia Maeso; para a sonorización do vídeo, Carbajo estase a basear en material do astrofísico Antonio Hales, que sostén que “hai moitos segredos por descubrir no universo, tantos que nin sequera somos capaces de imaxinarnos”.
