Únete á nosa canle de Whatsapp
O pasado 13 de febreiro, Guinea Ecuatorial confirmou o primeiro gromo da enfermidade do virus de Marburgo na historia do país. Ata o momento foron notificadas 9 mortes e 16 casos sospeitosos con síntomas que inclúen febre, fatiga e vómito e diarrea con sangue.
En relación a este evento, a Comunidade Valenciana activou hai uns días o protocolo de actuación ante un caso sospeitoso, o dun home de 34 anos que presentaba síntomas compatibles coa enfermidade e que estivo recentemente en Guinea Ecuatorial. Por fortuna, as primeiras probas deron negativo, pero será necesario realizar novas análises para descartar definitivamente o posible caso.
Parente do ébola
O virus de Marburgo é un virus de ARN altamente patóxeno que pertence á orde Mononegavirales e, do mesmo xeito que o virus do ébola, á familia Filoviridae. Causa a enfermidade do virus de Marburgo, unha febre hemorráxica rara pero grave e cunha alta taxa de letalidade (entre o 24% e o 90% nos gromos recentes), o que a converte nun dos patóxenos máis perigosos coñecidos.
A enfermidade é coñecida desde 1967, cando dous grandes gromos ocorreron simultaneamente na cidade de Belgrado, en Serbia, e nas cidades alemás de Frankfurt e Marburgo, de onde o virus tomou o nome.
Ten unha alta taxa de letalidade, que o converte nun dos patóxenos coñecidos máis perigosos
Nos anos 1998 a 2000 tivo lugar un gran gromo entre os mineiros de ouro de Durba (República Democrática do Congo) que involucrou 154 casos e 128 mortes (taxa de letalidade do 83%). O último gran gromo da enfermidade produciuse no ano 2005 en Angola, cando o virus infectou a 252 persoas e morreron 227 delas (taxa de letalidade do 90 %).
A enfermidade que provoca adoita ser intratable en humanos e en primates non humanos. Está caracterizada por orixinar febre hemorráxica e disfuncións orgánicas, como insuficiencia hepática, infección do bazo, o cerebro e os tecidos renais, e problemas de coagulación en todo o corpo.
Transmítese de persoa a persoa
A transmisión directa de persoa a persoa do virus de Marburgo é posible por contacto con sangue, secrecións, fluídos corporais e tecidos de persoas infectadas ou cadáveres. Sobre todo contáxiase polo contacto sen protección no ámbito familiar ou nos centros de atención médica. En África, as cerimonias funerarias, nas que os doentes teñen contacto directo co corpo do defunto, poden desempeñar tamén un papel importante na súa transmisión.
A pesar da falta de evidencia de propagación directa polo aire en humanos, é posible que poida ocorrer contaxio a través do contacto de pingas infectadas, segregadas polo nariz e a boca dunha persoa infectada, coas membranas mucosas de individuos sans, porque os modelos animais mostraron este tipo de transmisión.
O virus contáxiase, sobre todo, polo contacto sen protección no ámbito familiar ou nos centros de atención médica
O virus de Marburgo tamén pode ser transferido por contacto sexual, e os estudos sobre outros filovirus, como o virus do ébola, revelaron que o ARN viral pode ser localizado no seme ata 407 días despois da infección.
As persoas infectadas non son contaxiosas antes da aparición dos primeiros síntomas, que poden tardar entre 2 e 21 días de incubación. Despois do período de incubación, os individuos afectados adoitan desenvolver enfermidades repentinas con síntomas vagos como febre, dor de cabeza, calafríos, mialxia, diarrea e vómitos, seguidos por fallo orgánico múltiple.
Os morcegos teñen moita culpa
No ano 2008 foron notificados dous casos independentes de turistas infectados polo virus de Marburgo tras visitar a mesma cova. Os viaxeiros, un holandés e outro estadounidense, foron infectados tras visitar unha cova dun parque nacional en Uganda que estaba habitada por colonias de morcegos Rousettus. O turista holandés morreu como consecuencia da infección.
En efecto, orixinalmente a infección humana resulta da exposición prolongada a minas ou covas habitadas por colonias de morcegos. A especie hóspede reservorio habitual do virus de Marburgo é o morcego fruxívoro africano (Rousettus aegyptiacus), aínda que algúns estudos demostraron que o morcego de Sundevall (Hipposideros caffer) e outras especies de quirópteros tamén poden actuar como fontes naturais de infección.
Os morcegos fruxívoros infectados co virus de Marburgo non mostran signos evidentes de enfermidade, pero poden transmitir o virus aos primates, incluídos humanos, que desenvolven unha enfermidade grave cunha alta mortalidade.
Non hai vacina nin tratamento aprobado
Por desgraza, aínda non existe vacina contra este patóxeno nin un tratamento específico para a enfermidade do virus de Marburgo. Aínda que algúns medicamentos antivirais como Galidesivir, Favipiravir e Remdesivir mostraron resultados prometedores, cunha taxa de éxito do 83% ao 100% cando se administran a certas doses, a súa eficacia non está completamente probada contra unha gran poboación. Ademais de que ningunha organización autorizada aprobou o seu uso.
Algunhas vacinas candidatas como cAd3-MARV, vectorizada con adenovirus de chimpancé recombinante tipo 3, están en fase de análises clínicas.
Ademais, a vacina Janssen, denominada Ad26.ZEBOV/MVA-BN-Fío, desenvolta contra os ebolavirus, podería ser eficaz. A vacina contén dous compoñentes, un é denominado Zabdeno e está baseado nun adenovirus tipo 26 (Ad26) que expresa a glicoproteína dun virus ébola especie Zaire (ZEBOV) variante Mayinga (Ad26.ZEBOV). O outro, chamado Mvadea, baséase nun poxvirus vaccinia Ankara modificado (MVA) que expresa glicoproteínas do virus de Marburgo, ademais de glicoproteínas dos virus ébola especies Zaire (ZEBOV), Sudán (SEBOV) e unha proteína nuclear do virus ébola especie Tai Forest (MVA-BN- fío).
Os sobreviventes experimentaron secuelas, como esgotamento, mialxia e perda de cabelo
De momento, nos afectados utilízase unha terapia hospitalaria de apoio, que inclúe equilibrar os líquidos e electrólitos do afectado, manter o estado de osíxeno e a presión arterial, substituír o sangue perdido e os factores de coagulación, así como tratar calquera complicación derivada da infección.
A atención de apoio temperá mellora a supervivencia. Os sobreviventes da enfermidade polo virus de Marburgo ata o de agora experimentaron varias secuelas, que inclúen esgotamento, mialxia, hiperhidrose, descamación da pel e perda de cabelo.
Tendo en cuenta os recentes gromos do virus de Marburgo, resulta imprescindible realizar un maior número de estudos epidemiolóxicos que permitan explorar con maior precisión a natureza, a transmisión, os síntomas, o diagnóstico e o tratamento deste patóxeno.
*Raúl Rivas González é catedrático de Microbioloxía da Universidade de Salamanca.
Cláusula de divulgación: Raúl Rivas González non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.
