A praga do fentanilo: así actúa esta droga devastadora

*Un artigo de

Na última década, o consumo recreativo do fentanilo incrementouse de forma considerable, o que xerou e continúa xerando estragos nos Estados Unidos. En cuestión de tres anos, as mortes por sobredoses deste opiáceo aumentaron en máis do 90%. En 2021 atribuíronselle uns 70.000 falecementos nese país.

Publicidade

Pero xa non é un fenómeno exclusivamente estadounidense. Por exemplo, segundo as estatísticas do Plan Nacional sobre Drogas (EDADES 2022) de España, o 15,8% da poboación de 15 a 64 anos recoñece tomar analxésicos opioides con ou sen receita nalgunha ocasión. Concretamente, o consumo do fentanilo incrementouse do 3,6% en 2020 a un 14% en 2022.

Ademais, cabe destacar que moitas veces combínase con outros fármacos como o alcol, a heroína ou metadona, o que incrementa os seus efectos e, en consecuencia, a adicción ao fármaco ou, mesmo, a morte.

Publicidade

Máis adictivo, tóxico e barato

Como apuntabamos antes, o fentanilo pertence á categoría dos opiáceos (que poden ser de orixe natural ou sintética), un dos analxésicos máis potentes dos que dispón a humanidade. A substancia natural, coñecida como opio, obtense da planta Papaver somniferum, cuxo uso é coñecido desde a antigüidade.

A pesar de ser fármacos moi útiles na medicina, nos últimos anos rexistrouse un rápido crecemento do mercado negro dos opiáceos sintéticos. É a nova moda no mundo das substancias psicoactivas.

O fentanilo é 50 veces máis potente que a heroína

Estes compostos estupefacientes teñen propiedades similares á morfina e á heroína, pero o seu potencial adictivo e a súa toxicidade son maiores. A isto hai que engadir que son máis baratos de fabricar e, por tanto, económicos para o consumidor, incrementando o risco de sobredose.

E entre eses novos fármacos de laboratorio destaca o fentanilo, 50 veces máis potente que a heroína. Sintetizado por primeira vez en 1960 polo médico e investigador belga Paul Janssen, foi utilizado a partir de 1963 como analxésico intravenoso. Pero nos anos 70 e 80 empezou a consumirse con outros fins.

Así secuestra o cerebro

No noso organismo existen máis de 20 péptidos opiáceos endóxenos, como as endorfinas, as encefalinas e as dinorfinas. Actúan mediante receptores específicos e facilitan que substancias sintéticas como o fentanilo teñan lugares específicos onde producir os seus efectos.

Sabemos que, dentro do sistema nervioso central, ditos compostos estimulan o que coñecemos como sistema cerebral da recompensa. Este circuíto comprende diferentes estruturas córtex prefrontal, área tegmental ventral, núcleo accumbens— e encárgase de regular o pracer, memorizar estímulos da nosa contorna, facilitar a aprendizaxe e controlar os nosos comportamentos.

Se o consumo se interrompe, aparece un estado emocional negativo que pon en marcha o circuíto do estrés.

A potente estimulación que inducen as drogas sobre este sistema provoca neuroadaptacións (cambios cerebrais) e promove a tolerancia (farán falta cada vez máis doses para alcanzar os efectos desexados), a dependencia, a adicción e a síndrome de abstinencia.

O efecto pracenteiro ou reforzante producido polo fentanilo depende do sistema dopaminérxico mesolímbico, as vías que usa o neurotransmisor dopamina para distribuírse polo cerebro. Con todo, tras un consumo continuado comezan a producirse as primeiras neuroadaptacións que afectan o estriado dorsal, rexión implicada na formación de hábitos.

Os órganos reclaman a droga

Se o consumo se interrompe, aparece un estado emocional negativo que pon en marcha o circuíto do estrés. Entón aumenta a liberación do neurotransmisor noradrenalina, acéndese a amígdala e increméntanse os niveis do factor de liberación da corticotropina, unha hormona tamén relacionada coa tensión emocional.

Este bulebule de reaccións provoca síntomas vinculados á activación do sistema nervioso autónomo, cuxa función é regular a actividade dos órganos internos corazón, fígado, órganos reprodutores, glándulas sudoríparas, etc. para adaptarse ás demandas do medio. Son os tremores, suores, vómitos ou taquicardia cos que se manifesta a síndrome de abstinencia cando cesa a administración da droga.

Ademais, a aparición do ansia por conseguir e consumir a substancia relaciónase con neuroadaptacións no córtex cerebral, o hipocampo e a amígdala, que intensifican o desexo ante os sinais asociados ao consumo.

Todas estas transformacións promoven a adicción, unha enfermidade crónica, polo que deixar de tomar fentanilo resulta cada vez é máis complicado. O organismo xerou a necesidade da droga para poder funcionar.


*Concepción Blasco Ros é doutora en Psicobioloxía da Universitat de València. Sandra Montagud Romero é profesora axudante doutora da Universitat de València.

Cláusula de divulgación: As persoas asinantes non son asalariadas, nin posúen accións, nin reciben financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declararon carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado anteriormente.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio usa Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

2024 YR4: o asteroide que podería impactar contra a Terra en 2032

O corpo celeste é semellante ao que impactou en Siberia en 1908, o cal causou unha enerxía explosiva de entre 10 e 20 megatóns de TNT

Por que a tecnoloxía non evitou o mortal accidente aéreo de Washington?

O mércores 29 de xaneiro un avión de pasaxeiros e un helicóptero militar chocaron e estreláronse no río Potomac

É un mito que temos un fillo “favorito”? Isto é o que di a ciencia

A ciencia leva décadas observando que o favoritismo parental é un fenómeno frecuente e así o constata un estudo recente con 19.000 persoas

Descuberto en China un novo virus do mesmo xénero que Crimea-Congo transmitido por carrachas

O patóxeno emerxente, denominado Xue-Cheng pola cidade onde foi descuberto, provocou dende febres agudas ata ingresos hospitalarios en 25 pacientes