En 2019, un home de 40 anos da cidade de Bruxas (Bélxica) foi multado e condenado por conducir baixo os efectos do alcohol. Tres anos despois volvérono multar por dar positivo nos test de alcoholemia en dous accidentes de tráfico. El sempre negou que tivera bebido alcohol, aínda que as probas daban positivo e reflectían un nivel de alcohol en sangue compatible con entre 8 e 14 copas. Aparentemente, nada que discutir.
Con todo, el estaba seguro de non ter probado o alcohol, e non se rendeu ata conseguir que tres médicos independentes demostrasen ao xuíz que padecía unha síndrome moi rara: a síndrome da autocervexaría (Auto-Brewery Syndrome, ABS, en inglés). Segundo os especialistas, o seu corpo é capaz de producir alcohol de forma masiva ao fermentar os azucres que inxere na comida.
O xuíz exculpouno e foi absolto, aínda que a sentenza instábao a tomar medidas e incluía a advertencia de que se volvese ser sorprendido baixo os efectos do alcohol, aínda que fose autoproducido e non por consumo, sería castigado.
Velaquí outro caso dun home bébedo sen probar unha pinga de alcohol publicado na revista CG Case Reports Journal:
Un home branco de 25 anos, sen antecedentes médicos nin cirurxías previas, presentouse co síntoma de ‘borracho sen beber’. Hai dous meses, o paciente notou que sentía moi bébedo despois de beber só unha ou dúas cervexas. Mesmo chegou a sentirse ebrio cando se abstiña por completo de probar o alcohol. Continuou sentíndose así unha ou dúas veces á semana ata que a súa muller decidiu levalo a urxencias durante un deses ‘ataques’. Ela describiu os seus síntomas como dificultade para falar, fatiga, tropezos, mareos e náuseas. De cando en vez esvaecíase e espertaba pola mañá sen máis síntomas. Recentemente comezara unha dieta para baixar de peso. Non tomou ningún medicamento. A súa exploración física foi normal e con signos vitais normais. Non se detectaron drogas en ouriños. Aínda que practicamente todos os resultados da analítica de sangue foron normais, tiña un nivel elevado de ácido láctico e unha concentración de alcohol en sangue de 0,3 g/dL en ausencia de consumo de alcohol.
A súa muller optou por comprar un alcoholímetro e descubriu que, en ausencia de consumo de alcohol e mentres era asintomático, obtiña unha puntuación de 0,04% a 0,07%. Ela ofreceuse como control e obtivo valores de 0%. Cada vez que o paciente tiña síntomas, realizaba a proba e obtiña unha concentración elevada de alcohol en sangue, superior a 0,2%. Diagnosticóuselle a síndrome de autocervexaría.
A síndrome da autocervexaría
Quizá lle sorprenda saber que, como parte da dixestión normal, adoitamos producir de maneira habitual etanol endóxeno. De feito, nunha persoa sa sempre hai unha pequenísima cantidade de alcohol producida pola fermentación das bacterias e fermentos da microbiota intestinal. Con todo, cando proliferan determinados fermentos ou bacterias no intestino poden producirse niveis extremos de alcohol en sangue. É o que se denomina síndrome de fermentación intestinal ou síndrome da autocervexaría.
Os pacientes con esta síndrome presentan signos e síntomas de intoxicación por alcohol, a miúdo relacionados cunha dieta rica en azucres e carbohidratos e o uso de antibióticos que poden alterar o ecosistema intestinal.
É máis frecuente en pacientes con outras enfermidades como diabetes, obesidade, enfermidade de Crohn, síndrome do intestino curto, obstrución intestinal ou sobrecrecemento bacteriano do intestino delgado. Pero tamén pode ocorrer en persoas completamente sas.
Moi raramente se diagnostica, e probablemente estea infradiagnosticada. Identificáronse casos aínda máis raros relacionados coa actividade microbiana na cavidade bucal e na vexiga urinaria.
A síndrome de autocervezaría relacionouse coa proliferación de varias cepas de fermentos das familias Candida e Saccharomyces, S. cerevisiae, S. boulardii, C. glabrata, C. albicans, C. kefyr e C. parapsilosis. Tamén se relacionou con cepas das bacterias Klebsiella pneumonia, Enterococcus faecium, E. faecalis e Citrobacter freundii.
Unha alteración da microbiota intestinal (disbiose) pode permitir que estas cepas fermentadoras colonicen en exceso. Unha dieta rica en carbohidratos e alimentos refinados favorece a fermentación e a produción interna de alcohol, que é absorbido no intestino delgado, logo pasa ao sangue e finalmente produce os efectos dunha intoxicación sen consumo de alcohol.
A produción de etanol endóxeno tamén se relacionou cun polimorfismo xenético particular que resulta nunha actividade reducida dos encimas involucrados no metabolismo hepático do etanol.
Antibióticos, antifúnxicos e poucos carbohidratos
O tratamento adoita consistir nunha combinación de varias medidas. Por unha banda, pódese prescribir un ciclo ou máis de antibióticos ou antifúnxicos. Habitualmente recoméndase modificar a dieta cun alto contido de proteínas e un baixo contido de carbohidratos, ata que os síntomas desaparezan. O azucre ferméntase e convértese en alcohol, e unha dieta que elimine os azucres diminuirá o alcohol fermentado no tracto gastrointestinal.
Ademais, pódense recomendar suplementos con determinados probióticos que axuden a equilibrar a microbiota intestinal, aínda que para isto aínda non hai un protocolo concreto e consensuado.
A posibilidade da síndrome de autocervexaría debe valorarse en calquera paciente que presente un nivel elevado de alcohol en sangue e negue insistentemente a inxestión de alcohol. Pero ollo, porque antes hai que descartar posibles trastornos psiquiátricos e o consumo encuberto de alcohol.
*Ignacio López-Goñi é membro da Sociedade Española de Microbioloxía e catedrático de Microbioloxía na Universidade de Navarra.
Cláusula de divulgación: Ignacio López-Goñi non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis aló do cargo académico citado.
A versión orixinal deste artigo foi publicada no blog do autor, microBIO.
