Segundo a mitoloxía grega, Zeus castigou a Prometeo por darlle lume aos humanos. Encadeou a Prometeo e puxo a unha aguia para que se dese un festín co seu fígado. Cada noite, o fígado volvía medrar. E cada día a aguia regresaba para darse un festín. En realidade, pode un fígado volver medrar?
O fígado é o órgano interno máis grande do corpo humano. É necesario para centos de procesos corporais, incluída a descomposición de toxinas como o alcol. E como é o primeiro órgano que entra en contacto co alcol que bebemos, non é de estrañar que sexa o máis susceptible aos seus efectos. Con todo, non hai que esquecer que outros órganos, como o cerebro e o corazón, tamén poden resultar danados polo consumo excesivo de alcol a longo prazo.
Como especialista en fígado, trato a diario a persoas con enfermidades hepáticas relacionadas co alcol. Trátase dun espectro de enfermidades que vai desde a acumulación de graxa no fígado (fígado graxo) ata a formación de cicatrices (cirroses) e que non adoita causar síntomas ata ben avanzado o dano.
Graxa e cicatrices
Ao principio, o alcol engraxa o fígado. Esta graxa fai que o fígado se inflame. Reacciona intentando curarse e producindo tecido cicatrizante. Se isto non se controla, todo o fígado pode converterse nunha malla de cicatrices con pequenos illotes de fígado “bo” entre elas: a cirrose.
Nas últimas fases da cirrose, cando o fígado falla, as persoas poden poñerse amarelas (ictericia), incharse de líquido e sentirse somnolentas e confusas. Isto é grave, e mesmo pode resultar mortal.
A maioría das persoas que beben regularmente máis do límite recomendado de 14 unidades de alcol á semana (unhas seis botellas de medio litro de cervexa de gradación normal [4% ABV] ou uns seis vasos de viño de gradación media [175 ml] [14% ABV]) terán fígado graxo. E, a longo prazo, desenvolverán cicatrices e cirrose.
Boas noticias
Afortunadamente, temos boas noticias. Nas persoas con fígado graxo, tras só dous ou tres semanas de abandono do alcol, o fígado pode sandar e volver ter un aspecto e un funcionamento como se fose novo.
Nas persoas con inflamación hepática ou cicatrices leves, mesmo aos sete días de deixar o alcol obsérvase unha redución notable da graxa, inflamación e cicatrices hepáticas. Deixar o alcol durante varios meses permite que o fígado cure e volva á normalidade.
Nos bebedores empedernidos con cicatrices máis graves ou insuficiencia hepática, deixar o alcol durante varios anos reduce a probabilidade de empeoramento da insuficiencia hepática e morte. Con todo, as persoas que beben en exceso poden ser fisicamente dependentes do alcol, e deixalo de súpeto pode provocar síndrome de abstinencia.
Na súa forma leve, provoca tremores e sudoración. Pero se é grave, pode causar alucinacións, ataques e mesmo a morte. Por iso non se recomenda aos bebedores empedernidos deixar o alcol de golpe: deben consultar a un médico para deixalo de forma segura.
Outros beneficios
Deixar de beber tamén ten efectos positivos sobre o sono, a función cerebral e a tensión arterial.
Evitar o alcol durante períodos prolongados reduce así mesmo o risco de padecer varios tipos de cancro (incluídos os de fígado, páncreas e colon), así como o risco de cardiopatías e accidentes cerebrovasculares.
Con todo, o alcol non é a única causa de mala saúde. Abandonalo ten moitos beneficios para a saúde, pero non é unha panacea. Debe considerarse como parte dun estilo de vida saudable, que inclúa unha dieta equilibrada e exercicio físico regular.
Así que, volvendo á pregunta exposta polo mito de Prometeo, o fígado ten un poder asombroso para repararse a si mesmo despois de ser danado. Pero non pode volver medrar como novo se xa estaba gravemente danado.
Se deixamos de beber e só temos un fígado graxo, este pode volver rapidamente á normalidade. Se o fígado xa estaba cicatrizado (cirrose), deixar de beber alcol permitiralle sandar e mellorar a súa función, pero sen desfacer todo o dano que xa sufriu.
Se quere coidar o seu fígado, non beba alcol. Pero se aínda así o fai, beba con moderación e pase de dous a tres días sen alcol á semana. Así non terá que confiar no poder máxico de autocuración do fígado para manterse san.
*Ashwin Dhanda é profesor asociadao de Hepatoloxía na Universidade de Plymouth.
Cláusula de divulgación: Ashwin Dhanda non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.