Únete á nosa canle de Whatsapp
Para o diagnóstico de infección por SARS-CoV-2 utilízanse comunmente dous tipos de probas virais: técnicas de amplificación de ácidos nucleicos (TAAN) e test de detección de antíxenos. Ambas permiten a detección do virus en mostras biolóxicas.
A proba PCR amplifica fragmentos de ADN de calquera orixe: vírico, bacteriano, etc. ata niveis que sexan detectables. Cando previamente á PCR se realiza a transcrición inversa do ARN en ADN, coñécese como RT-PCR (Reverse Transcription- Polymerase Chain Reaction).
A RT-PCR é a proba TAAN máis usada para determinar se nunha mostra clínica están presentes algúns xenes do virus SARS-CoV-2. A fase previa de síntese de ADN a partir do ARN é necesaria, xa que o xenoma deste virus é ARN. Comunmente, desde o inicio da pandemia, referíronse á RT-PCR como PCR.
A RT-PCR de exudado nasofarínxeo, nasal ou orofarínxeo é a proba estándar de referencia para o diagnóstico molecular da infección por SARS-CoV-2.
Tamén se pode facer en saliva, pero nesta mostra a carga viral é menor, polo que a proba pode ter menos sensibilidade. Con todo, algúns estudos suxiren que nos casos de infección por ómicron, os test en saliva si poderían ter un mellor rendemento. Esta proba tamén pode detectar o virus noutros tipos de mostras como as de tracto respiratorio inferior, sangue, ouriños e feces.
Como actúa cada proba de detección?
As probas TAAN detectan secuencias xenéticas de dúas ou máis das proteínas estruturais, S (espícula), E (envolta) e a proteína N (nucleocápside) e doutras proteínas non estruturais de SARS-CoV-2.
Pola súa banda, as probas de antíxenos son inmunoensaios que están deseñados, na súa maior parte, para detectar a presenza da proteína N. Para conseguilo, estas probas levan anticorpos que se desenvolven en animais como ratos, coellos, e mesmo en humanos. Estes identifican se a proteína está presente e ao interactuar con ela dan unha reacción de positividade. Nas probas de antíxenos hai que tratar previamente a mostra cunha solución que libera a proteína N do resto da estrutura viral, para que poida reaccionar cos anticorpos que están presentes no test.
A maior parte das probas de antíxenos autorizadas en Europa detectan o antíxeno viral en mostras de exudado nasal, nasofarínxeo e orofarínxeo, e algúns en saliva.
Existen os falsos positivos nos test de antíxenos?
Falamos de falso positivo cando o resultado da proba indica a presenza do virus sen que a persoa estea infectada.
A técnica RT-PCR é altamente específica (99,5%), polo que a probabilidade de falso positivo é moi baixa. Tamén é moi sensible, tanto que permite detectar o virus entre os 3 e 5 días tras adquirir a infección e ata semanas despois. Aínda que esta proba de ARN viral non sempre indica infección actual, pois non diferencia entre infección activa e infección resolta.
Os falsos positivos na proba RT-PCR adoitan deberse a contaminación da mostra. Tamén a baixa carga viral, sobre todo no inicio da infección ou durante a súa resolución, pode dar un resultado positivo dubidoso.
As probas de antíxenos, do mesmo xeito que as TAAN, son altamente específicas. Son equiparables á técnica RT-PCR na detección de infección por SARS-CoV-2 na primeira semana tras o contaxio. Na nasofarinxe a maior carga vírica obsérvase fundamentalmente nos primeiros 5 a 7 días e despois diminúe ata a súa desaparición. Tras ese lapso de tempo, a RT-PCR ten unha maior sensibilidade diagnóstica que o test de antíxenos.
Os falsos positivos nos test de antíxenos son máis frecuentes en cribados masivos en poboacións cunha prevalencia de infección baixa. Tamén poden deberse a contaminación da mostra.
Os factores que minimizan a posibilidade de falsos positivos nas probas diagnósticas son unha alta prevalencia da infección na comunidade, a presenza de síntomas suxestivos de Covid-19 na persoa e unha alta especificidade da proba.
Confirmar o resultado dun test de antígeno
O resultado do test de antíxenos debe ser confirmado mediante unha TAAN dependendo do tipo de caso e da probabilidade de infección. Considérase que hai alta probabilidade de infección se hai contacto cun caso positivo confirmado ou sospeita do mesmo e a persoa non está completamente vacinada ou non sufriu a infección por SARS-CoV-2 nos últimos 3 meses.
No ámbito comunitario, nunha persoa con clínica suxestiva da Covid-19 de 5 días ou menos de evolución, un test de antígeno positivo profesional confirma a infección.
Polo xeral, o test de antígeno positivo podería necesitar confirmación por RT-PCR nunha situación de baixa probabilidade de infección, sexa ou non sintomática a persoa. Tamén en caso de brote en centro sociosanitario para confirmar os primeiros casos e en persoas que sexan hospitalizadas. Así mesmo, un resultado positivo dun test de antíxenos para autodiagnóstico debe confirmarse para asegurar que hai infección.
Con todo, as autoridades sanitarias poden considerar os resultados dos test de autodiagnóstico para establecer medidas de illamento e control.
Para o caso de test de antígeno negativo, se a persoa é sintomática, debería confirmarse mediante RT-PCR, sobre todo se a clínica se iniciou máis de 5 días antes, pola diminución da sensibilidade do test de antíxenos. Tamén no caso de test de antíxenos negativo en persoa asintomática se hai alta probabilidade de infección.
O diagnóstico das persoas infectadas é crucial para o control e redución da transmisión. Adoita marcar o inicio do rastrexo de contactos.
A pesar da gran eficacia da RT-PCR como proba de confirmación diagnóstica, en ocasións un resultado negativo pode non descartar totalmente a infección por SARS-CoV-2. Se hai sospeita de infección, os resultados da proba deben valorarse no contexto clínico-epidemiolóxico do paciente e xunto a outras probas diagnósticas.
*María del Mar Tavío Pérez é catedrática de Microbioloxía da Universidad de Las Palmas de Gran Canaria.
Cláusula de divulgación: María del Mar Tavío Pérez non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.
