Venres 29 Marzo 2024

Os fármacos contra a malaria, a nova baza contra a Covid-19

*Un artigo de 

A malaria é unha das enfermidades máis antigas da humanidade: afecta a preto do 40% da poboación en países en vías de desenvolvemento e mata cada ano a preto de 500.000 persoas, a maioría nenos.

Publicidade

O parasito responsable é un protozoo do xénero Plasmodium. Os protozoos necesitan explotar os recursos dun hóspede ao que causan dano para completar o seu ciclo de vida pero, a diferenza de virus como o responsable da Covid-19, son células complexas con núcleo e capacidade autoreplicativa. Con todo, estes dous microorganismos teñen algo máis en común.

Un estudo recente indica que un receptor celular denominado CD147 (Basixina) e que lle permite a Plasmodium invadir as células sanguíneas humanas tamén sería unha vía de entrada ás células para o SARS-CoV-2. Trátase dun traballo non publicado que levaron a cabo investigadores chineses, aínda pendente de revisión.

Nos últimos anos desenvolvéronse pequenas moléculas e anticorpos monoclonais para bloquear a invasión que se poderían aplicar aquí, aínda que a súa eficacia contra este virus e a súa especificidade aínda non está demostrada.

A cloroquina, un medicamento contra a malaria

A cloroquina –e o seu derivado a hidroxicloroquina– é un fármaco antipalúdico que se utilizou de forma efectiva na prevención e o tratamento da malaria desde que comezara a comercializarse en 1945. Actualmente está en desuso e a OMS recomenda os derivados da artemisina.

Debido a que a cloroquina é un fármaco moi barato, accesible e moi efectivo, o seu uso prolongado e masivo en moitos países do mundo conduciu á aparición de cepas do parasito resistentes. Só se considera aínda efectiva nalgúns países de América Central e o Caribe.

A cloroquina é un fármaco en desuso que podería aproveitarse contra a nova doenza

Como derrota a cloriquina ao parasito? Cando o Plasmodium se atopa no interior dos glóbulos vermellos degrada a hemoglobina para adquirir os aminoácidos esenciais. Durante este proceso, libérase unha molécula tóxica e soluble chamada heme, que o parasito é capaz de metabolizar. O fármaco inhibe a formación de hemozoína (Hz) a partir do heme, de maneira que este acumúlase e, ao ser tóxico, racha as membranas celulares e conduce á morte do parasito.

Nos últimos anos tamén se utilizou este fármaco en enfermidades autoinmunes como a artrite reumatoide pola súa acción innmunomoduladora. Neste caso o modo de acción sería diferente: a hidroxicloroquina aumenta o pH lisosómico nas células inmunitarias presentadoras de antíxenos, inhibe a proliferación de linfocitos e tamén actúa bloqueando os receptores de entrada nas células dendríticas.

Resultados preliminares pero prometedores

Por mor da emerxencia e expansión de virus SARS-Cov-2 en China e Corea do Sur, son varios os estudos que propoñen a hidroxicloroquina como tratamento terapéutico antiviral eficaz contra o COVID-19. Existen máis de 23 ensaios clínicos só en China, e xa se están facendo públicos algúns resultados.

En China, o seu uso en forma de comprimidos está a amosar resultados favorables nos humanos infectados co coronavirus. Isto inclúe un tempo de recuperación máis rápido e unha estancia hospitalaria máis curta. Investigacións previas no Center for Disease Control (CDC) de Estados Unidos apuntan a que a cloroquina tería un gran potencial como medida preventiva contra o coronavirus no laboratorio.

Parece que este fármaco inhibiría a vía de entrada do virus á célula e tamén actúa contra a súa proliferación unha vez dentro.

Os investigadores españois tamén se puxeron en marcha e hai uns días iniciáronse dous ensaios clínicos, un deles no Hospital Germans Trias i Pujol de Badalona (Barcelona), que utiliza a hidroxicloroquina para acurtar o tempo en que un positivo infecta e así frear os contagios dunha forma sinxela e alcanzable.

Aínda non se sabe o mecanismo de acción da cloroquina e a hidroxicloroquina sobre o SARS- Cov-2, aínda que parece relacionado co seu efecto inmunomodulador. Segundo os poucos estudos existentes, a cloroquina bloquearía a infección por virus ao aumentar o pH endosómico necesario para a fusión entre virus e células, ademais de interferir na glicosilación dos receptores celulares do SARS-CoV-2. Isto mostrouse en células en condicións in vitro utilizando un illado clínico do virus, e son aínda preliminares. Os resultados dos ensaios clínicos verémolos, seguramente, nas próximas semanas.

A solución á crise actual pode estar no que xa levamos aprendido. Na ciencia básica e o coñecemento acumulado noutros patóxenos, como o da malaria, pode estar a clave contra esta e futuras pandemias. Por iso é tan importante investir en I+D+i e mirar alén das nosas fronteiras, onde as epidemias aínda son o pan de cada día.


* Elena Gómez Díaz é investigadora Ramón y Cajal e líder do grupo de investigación de epixenómica en malaria no Instituto de Parasitología y Biomedicina López-Neyra (IPBLN-CSIC).

Cláusula de Divulgación: Recibiu fondos para a investigación en malaria do Ministerio de Ciencia e Innovación e da Fundación BBVA. É membro de Ciencia con Futuro.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Por que algúns pacientes teñen covid persistente e outros non? Este estudo dá na clave

Un equipo do Hospital Universitario de Zúrich busca mellorar a atención aos doentes con novas estratexias de tratamento

Ascenden a 57 os falecidos por gripe en Galicia

O último informe do Sergas confirma a tendencia á baixa da incidencia nas catro provincias

Por que aumentan as infeccións respiratorias agudas en España?

Estamos xusto no momento do incremento da curva da gripe que este ano coincidiu co Nadal e o aumento dos contactos sociais

Tes gripe ou covid? Estas son as diferenzas

A inmunóloga África González admite que teñen síntomas moi similares pero que se distinguen polo tempo de incubación e a estacionalidade