Estamos preparados para dicir adeus para sempre ao tabaco?

*Un artigo de

Imaxinas un futuro no que desaparecese o tabaco? A día de hoxe, parece unha utopía inalcanzable en países onde o consumo segue sendo elevado. En España, por exemplo, onde aínda que hai unha lixeira tendencia descendente, preto do 25% de persoas maiores de 15 anos fuma a diario. Se nos fixamos en Europa, a variabilidade entre países é importante: mentres en Reino Unido fuma preto dun 13% da poboación, en Serbia esta cifra elévase ata case o 37%. En Latinoamérica o consumo é algo menor, sendo Arxentina e Chile os únicos países cun consumo por enriba do 20%.

Publicidade

Ante a evidencia do daniño que resulta este hábito, ao longo dos últimos anos moitos países propuxéronse acabar co tabaco, nunha estratexia á que bautizaron como “final do xogo do tabaco” (ou, polo seu nome en inglés, tobacco endgame).

O obxectivo é dar o salto e deixar de só controlar para, dunha vez por todas, poñer fin á epidemia de consumo de tabaco. Unha epidemia que mata a máis de oito millóns de persoas ao ano en todo o mundo (preto de 56.000 só en España). Aínda por riba, causa múltiples enfermidades e xera importantes custos económicos e impacto ambiental. De feito, as cabichas dos cigarros son un dos residuos plásticos máis abundantes.

Publicidade

Obxectivo conseguido: cando menos do 5% da poboación fume

Poñendo os pés no chan, exponse como obxectivo endgame que menos do 5% de persoas fumen nunha rexión concreta a partir dunha determinada data (fundamentalmente entre os anos 2025 e 2040). Pero como?

Por unha banda, recomendouse seguir o Convenio Marco da OMS para o Control do Tabaco, un tratado internacional que inclúe medidas básicas como controlar a vixiar o consumo, protexer as persoas do fume do tabaco, ofrecer axuda para deixar de fumar, informar dos efectos prexudiciais do consumo e cumprir con prohibicións de publicidade e patrocinio. En Romanía implementáronse pouco máis do 50% desas medidas, mentres que en Países Baixos rolda o 82%.

Doutra banda, propuxéronse solucións innovadoras, que van máis aló do Convenio Marco. Por exemplo, o aumento radical do prezo (a medida máis efectiva para reducir o consumo), a redución de contido en nicotina dos cigarros, a ampliación de espazos libres de fume (a praias, por exemplo) e o aumento da idade mínima para a compra de tabaco.

Con todo, a proposta máis rechamante é a prohibición da venda de tabaco a persoas nadas a partir de certo ano co obxectivo de conseguir “xeracións libres de tabaco”. Esta medida propúxose, por exemplo, en Nova Zelandia, para persoas nadas a partir de 2009. Lamentablemente, a decisión revogouse por cambios políticos. Tamén en diferentes países de Europa, como Reino Unido, está a barallarse poñela en marcha.

Os beneficios de conseguir o obxectivo serían enormes. Entre outras razóns porque se estimou que se poderían previr un 40% de mortes por cancro de pulmón se se deixase de vender tabaco a nados entre 2006 e 2010.

En España, despois de anos de inacción no control do tabaco, o Plan Integral de Prevención e Control do Tabaquismo 2024-2027 expón o “final do xogo do tabaco” para o ano 2040, algo máis tarde que Francia, que se puxo como data límite o ano 2032.

Nin cigarros tradicionais nin outros produtos con nicotina

É importante aclarar que a loita contra o tabaco debe incluír a calquera produto que conteña nicotina. É dicir, inclúense os cigarros electrónicos, os produtos de tabaco quentado e as bolsas de nicotina. A pesar de que a industria os promove como “de risco reducido”, poden supoñer unha porta de entrada ao consumo de tabaco tradicional, especialmente en mozos.

Ademais, a regulación destes produtos expón, pola súa disparidade, diferentes retos. Quizais un dos máis importantes sexa a publicidade destes produtos a través de redes sociais (por medio de influencers, por exemplo). Este problema vese agravado polo uso cada vez máis habitual de dispositivos de pantalla e de redes sociais pola xente nova.

Todo apunta a que, aínda que queda camiño por percorrer para poder alcanzar o tobacco endgame e o obxectivo de “xeracións libres de tabaco”, os pasos que se están dando van na boa dirección.

Cláusula de divulgación: Adrián González Marrón non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.