A revista The Lancet Psychiatry publicou esta semana a primeira metaanálise sobre a incidencia dos síntomas de interrupción dos antidepresivos. A investigación inclúe datos de máis de 20.000 pacientes, cunha idade media de 45 anos e un 72% de mulleres, que foron recollidos en 79 ensaios controlados aleatorizados e en estudos observacionais.
O novo estudo, levado a cabo por investigadores das universidades alemás de Berlín e Colonia, pon de relevo que estes síntomas son moito menos frecuentes do que se cría. En concreto, os resultados indican que o risco de que unha persoa que deixa de tomar antidepresivos experimente efectos como mareos, dor de cabeza, náuseas, insomnio e irritabilidade é do 15% (equivalente a unha de cada seis ou sete persoas).
Segundo estimacións previas, a síndrome de abstinencia tras a interrupción desta medicación afectaba ao 56% dos pacientes, e case a metade dos casos se clasificaban como graves. Con todo, os autores do novo traballo apuntan a que moitos destes datos se baseaban en estudos observacionais que non poden determinar con fiabilidade a causa e o efecto.
Doutra banda, os ensaios controlados aleatorios —no que o 50% de poboación do ensaio recibe a medicación e o outro 50% un placebo— distinguen con maior seguridade entre os síntomas causados directamente polos fármacos e os ‘inespecíficos’, que poderían deberse ás expectativas dos pacientes ou os médicos (efecto nocebo).
Segundo comenta a SINC Christopher Baethge, catedrático de Psiquiatría da Universidade de Colonia e coautor principal do traballo, neste estudo non se centraron “en efectos illados, senón na presenza de calquera síntoma, fora cal fora”.
Niveis de incidencia
“Esperamos que os nosos resultados sirvan para fornecer información relevante ao persoal sanitario sen causar alarma innecesaria. Como todos os medicamentos, os antidepresivos teñen beneficios importantes, pero tamén riscos, incluídos síntomas de interrupción”, subliña.
O obxectivo desta investigación foi revisar todas as probas dispoñibles para establecer a incidencia probable dos síntomas causados directamente pola interrupción do uso de antidepresivos, a probabilidade de efectos graves e as diferenzas entre os distintos tipos de fármacos.
Redución graduada da dose
As directrices sanitarias recomendan reducir a dose de antidepresivos de forma graduada, en lugar de suspendela repentinamente ou omitir dose, o que podería provocar síndrome de abstinencia.
A análise publicada en The Lancet Psychiatry revela que un terzo (31%) das persoas que deixaron de tomar un antidepresivo experimentaron polo menos un síntoma, como mareos, dor de cabeza, náuseas, insomnio e irritabilidade. Os efectos graves déronse en aproximadamente o 3% (un de cada 35).
Deixar de tomar imipramina (Tofranil), un recaptador de serotonina e noradrenalina; paroxetina (Seroxat), recaptador de serotonina; venlafaxina e desvenlafaxina, recaptadores de serotonina e noradrenalina, asociouse cun maior risco de síntomas graves, en comparación con outros antidepresivos. A recaptación refírese á reabsorción de neurotransmisores e outras substancias despois de que foron liberados na sinapse, e ten implicacións directas na modulación da función do sistema nervioso.
Respecto ás estratexias para mitigar o risco de síntomas de discontinuación ao deixar de tomar estes fármacos, “recomendamos reducir os antidepresivos ao longo de tres meses ou mesmo máis, se o tempo non é un problema”, indica Baethge a SINC.
O coautor engade: “Se os síntomas de interrupción son moi persistentes poderíanse prescribir pingas, en lugar de pastillas, para utilizar graos máis suaves de redución de dose”.
O equipo descubriu tamén que o 1 % das persoas experimentaban síntomas tras deixar de tomar un placebo. “Unha posible explicación é unha maior conciencia do empeoramento da ansiedade e a depresión ao deixar un medicamento aparentemente útil”, afirma o experto.
Os autores apuntan algunhas limitacións do traballo, debido a que nos estudos incluídos na revisión sistemática e a metaanálise se utilizaron diversas metodoloxías. Ademais, un problema en todas as investigacións sobre os efectos de interromper a medicación é a posibilidade de que reapareza a depresión, o que pode interpretarse como síndrome de abstinencia. No artigo non se incluíron análises sobre varios antidepresivos amplamente utilizados, por exemplo, mirtazapina, bupropión ou amitriptilina.
España é o terceiro país da UE con máis consumo de antidepresivos, que medrou un 18% a escala comunitaria entre 2019 e 2022, coincidindo coa pandemia da covid-19, segundo datos da Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico (OCDE).
Referencia: Incidence of antidepressant discontinuation symptoms: a systematic review and meta-analysis (Publicado en The Lancet Psychiatry)
