Cando xa se cumpre un ano do estourido da pandemia da Covid-19, as vacinas xa están a disposición de parte da cidadanía nalgúns países do mundo. Porén, as limitacións na producción retrasarán aínda uns meses a inmunidade acadada mediante esta vía. Mentres, como xa pasou nas primeiras fases da pandemia, os hospitais teñen que atender os casos máis graves mediante unha combinación de técnicas asistenciais e fármacos que, por agora, non demostraron unha eficacia suficiente para frear a doenza na meirande parte dos casos. Mais un estudo que recolle agora Science, e que leva o selo da empresa de orixe galego Pharmamar, agora con base en Madrid, expón que a plitidepsina, tamén coñecida comercialmente o Aplidin, un fármaco que a empresa investigou como tratamento contra o mieloma múltiple, podería conter a replicación viral do SARS-CoV-2 dentro das células do organismo.
Tal e como explican os autores en Science, “as proteínas virais do SARS-CoV-2 interactúan coa maquinaria de traducción das células, e os inhibidores desta traducción teñen potentes efectos antivirais”. Así, o ensaio realizado in vitro coa plitidepsina, “posúe actividade antiviral 27,5 veces máis potente que o remdesivir contra o SARS-CoV-2″, con toxicidade limitada en cultivos celulares humanos.
Outra das vantaxes deste ensaio, segundo os autores, é que como a plitidepsina está dirixida a unha proteína do organismo hóspede, e non a unha proteína viral, “se o tratamento resulta exitoso en humanos o virus non podería gañar resistencia contra o fármaco a través da mutación”. A investigación involucrou a diversos laboratorios dos Estados Unidos, coordinados polo virólogo español da Escola de Medicina do Hospital Mount Sinai de New York, Adolfo García Sastre, e contou tamén coa achega do departamento de investigación de Pharmamar desde Madrid, con María José Guillén, Alejandro Losada e Pablo Avilés.
A través do uso dun ‘mutante’ resistente a fármacos, “mostramos que a actividade viral da plitidepsina está mediada pola inhibición da diana coñecida como eEF1A”. E mediante a infección en dous modelos de ratos contaxiados por SARS-CoV-2, demostrouse tamén a eficacia do fármaco “cunha redución da replicación viral nos pulmóns en dúas ordes de magnitude usando tratamento profiláctico”, polo que “os nosos resultados indican que a plitidepsina é un candidato terapéutico prometedor contra a Covid-19″, polo que debe “considerarse seriamente para ensaios clínicos ampliados”.
Algúns traballos anteriores xa apuntaban á posible capacidade antiviral da plitidepsina, tal e como lembraba este luns a Materia a investigadora do CSIC Isabel Sola, que realizara un traballo coa plitidepsina contra outro coronavirus que causa arrefriado e contra o SARS que xurdiu a comezos de século. En outubro de 2020, outro artigo publicado en Science apuntaba a que as proteínas do hóspede xogaban un papel clave no ciclo de vida do SARS-CoV-2, e que dirixirse á maquinaria de ‘traducción’ que permite a replicación do virus podería inhibir en gran medida o seu avance.
Agora quedan por diante as seguintes etapas de ensaios clínicos, na fase 3, que Pharmamar e o resto de investigadores involucrados xa preparan, para estudar como actúa o fármaco en pacientes hospitalizados por Covid-19.
A plitepdsina é un composto con propiedades antitumorais de orixe mariño, obtido da ascidia Aplidium albicans. As investigacións desenvolvidas por Pharmamar constataron que se une específicamente ao factor eEF1A2 e provoca en último termo a morte das células tumorais a través da apoptose (morte celular programada). O fármaco está aprobado en Australia para o tratamento do mieloma múltiple.
Desde o comezo da pandemia da Covid-19, e sendo coñecedores das súas potenciais propiedades antivirais, Pharmamar iniciou ensaios para probar a eficacia da plitidepsina en pacientes afectados polo coronavirus. Xa en marzo, o CSIC avanzou resultados prometedores que levaron a iniciar os ensaios clínicos.
Referencia: Plitidepsin has potent preclinical efficacy against SARS-CoV-2 by targeting the host protein eEF1A (Publicado en Science).
