Dismenorrea: isto é o que supón unha regra dolorosa para as mulleres

O termo médico para as menstruacións dolorosas coñécese como dismenorrea, e adoita aparecer na adolescencia e final de vida reprodutiva. Non se trata soamente dunha dor puntual e localizada na zona abdominal, pode provocar tamén sangrado abundante, nauseas ou vómitos, mareos, dor de cabeza e diarrea, que en calquera outro escenario provocaría unha baixa médica.

Con todo, ata o de agora a única solución para as mulleres que sofren estes síntomas foi acudir ao médico e solicitar, cada mes, unha incapacidade temporal. Ou tentar manter unha vida normal con medicación para a dor. A nova lei do aborto inclúe un amplo capítulo sobre o dereito á saúde menstrual que pretende acabar con este tipo de situacións.

Por suposto, a medida –que suporía unha baixa laboral de tres días– non está libre de polémica e abriu un debate político e social. Pero que se entende por unha regra dolorosa? María Teulón González, xefa do Servizo de Xinecoloxía e Obstetricia do Hospital Universitario de Fuenlabrada, explícao: “É aquela que inflúe na calidade de vida dunha muller e non se soluciona cun tratamento médico sinxelo”.

“A dismenorrea é a causa máis frecuente de dor pélvica na muller”, comenta Josep Estadella Tarriol, do servizo de xinecoloxía do Hospital Sant Pau e profesor da Universidade Autónoma de Barcelona. “A prevalencia exacta pode variar en función de como se avalía, aínda que se estima que, como mínimo, podería afectar a un 20 % das mulleres en idade fértil”.

Iso si, hai estudos que chegan a rexistrar porcentaxes moi superiores, con valores que podería chegar ao 80% das mulleres que menstrúan. “É un problema de saúde infradiagnosticado e infratratado nunha porcentaxe importante de elas”, engade Teulón, que tamén é profesora da Universidade Rey Juan Carlos.

Para definir que é o que xera esta menstruación dolorosa, podemos clasificala en dismenorrea primaria ou secundaria. “Mentres a secundaria adoita ser producida por patoloxías recoñecibles como endometriose, miomas uterinos ou enfermidade inflamatoria pélvica, na dismenorrea primaria non atopamos ningún trastorno subxacente”, afirma Estadella.

“Adoita ser o resultado dunha alteración na produción dunhas substancias inflamatorias, chamadas prostanoides. De feito, en cada ovulación e menstruación prodúcense incrementos nestes produtos. E naqueles casos nos que esta produción sexa maior, provocará unha maior inflamación pélvica que finalmente se traducirá en dor menstrual”, continúa.

Sobre que restricións pode chegar a provocar este problema, Teulón sostén que é un trastorno de aparición frecuente e causa de importante absentismo escolar e laboral, aínda que puntualiza que só unha parte mantén unha limitación importante da súa calidade de vida que lle impide realizar unha actividade normal.

“Calcúlase que ata un 15 % de pacientes que teñen dor menstrual ou dismenorrea poden chegar a ter síntomas tan intensos que lles obriguen a ausentarse do seu centro educativo ou laboral ou acudir a ambos nunhas condicións onde non poden ter o mesmo rendemento”, subliña Estadella.

Para aplacar o malestar, existen diferentes opcións, desde un tratamento analxésico para diminuír o nivel de dor, terapias dirixidas a diminuír a produción destes prostanoides que se segregan en exceso, a métodos hormonais para bloquear a ovulación (e, por tanto, parar o incremento das devanditas substancias que se producen como consecuencia da regra).

“O tratamento habitual da dismenorrea baséase no emprego de antiinflamatorios non esteroideos (como ibuprofeno), paracetamol e anticonceptivos orais”, indica Teulón. “A calor local e exercicio físico lixeiro poderían contribuír tamén á melloría temperá da dor. Con todo, polo momento o papel de terapias alternativas (acupuntura) ou introdución de cambios na dieta non conseguiu demostrar mellora”, apunta.

Segundo Estadella, “o importante en todos os casos sería expor as opcións posibles de tratamento para cada paciente e chegar a decisións consensuadas sobre cal é a mellor opción e a que se adapta mellor á súa situación persoal”.

A abordaxe da dismenorrea habitual pode realizarse no ámbito do médico de cabeceira, que pode receitar calquera dos tratamentos habituais. “Débese acudir ao especialista cando o procedemento habitual non resolve o problema ou a afectación da calidade de vida das pacientes é importante”, expón Teulón.

 Igual considera o profesor da Autónoma de Barcelona: “Non debemos normalizar a dor. Sobre todo, cando afecta as actividades diarias da muller e obrígalles a modificalas ou a deixar de realizalas”.

Os expertos opinan que o tema da baixa é igual que para calquera outra enfermidade. “Débese ofrecer a posibilidade dun tempo de repouso en casos dun malestar intenso que non permita facer as actividades diarias. E, o máis importante, non minimizalo só porque sexa unha condición menstrual. Debemos brindar unha óptima atención, cun bo diagnóstico e tratamento, como en calquera outra patoloxía”, expón Estadella.

Pola súa banda, Teulón valora positivamente a introdución desta nova consideración a un problema de saúde importante para algunhas mulleres. “Pero só debería implementarse en pacientes adecuadamente estudadas e tratadas. Se non se manexa ben, pode ser unha arma que aumente a brecha de xénero existente porque perderemos competitividade no mercado laboral”, conclúe.