“En Galicia adiantámonos 30 anos a todos os plans de medicina personalizada”, declara o investigador Ángel Carracedo, coordinador do grupo de Medicina Xenómica da Universidade de Santiago de Compostela. Segundo explicou durante un encontro celebrado esta mañá, os sistemas de diagnóstico galegos “son modélicos” e a Fundación Pública Galega de Medicina Xenómica xa trata 35.000 pacientes anuais, a metade deles en cancro. Amais disto, moita da súa investigación tamén se centra nas enfermidades raras.
A este respecto, Carracedo continuou explicando que grazas á medicina personalizada ou de precisión xa se conseguiron tratamentos para 250 enfermidades raras. “De aquí a 2027 xa os haberá para 1.000 destas doenzas”, indicou. “É un número significativo, malia que haxa tantas enfermidades raras como xenes”, apuntou o investigador da USC. De todas formas, Carracedo recoñeceu que hai problemas á hora de introducir este tipo de terapias en España. “Tárdanse máis de tres anos en ter unha aprobación e a metade dos fármacos teñen restricións”, engadiu. “A medicina personalizada vai ligada ao diagnóstico e nas enfermidades raras temos un problema”, explicou. Segundo os datos que ofreceu no encontro, en Europa tárdase un ano dende o inicio de síntomas en diagnosticar a doenza. En España, a media é de 4,7 anos.
O futuro está na prevención
Carracedo continuou analizando a situación actual da medicina personalizada. “Ás veces a xente lígao con novas terapias en cancro pero é moito máis ca iso, tamén é unha medicina preventiva“, afirmou. Seguindo as súas palabras, este tipo de medicina trata de identificar subgrupos de pacientes nos que un fármaco funciona mellor, ou ben centra os seus esforzos no deseño dun fármaco que funciona mellor nese grupo. “Para iso precísanse biomarcadores e a gran revolución foi a introdución dos de tipo xenómico. Iso permíteche saber se un fármaco é eficaz e se vas experimentar efectos adversos”, engadiu o investigador.
Carracedo continuou debullando durante o encontro que o 80% da medicina personalizada que se fai hoxe en día é xenómica e está enfocada ao diagnóstico. Tamén recoñeceu que se trata dun tipo de medicina “moito máis cara”. “Ao final só estás a tratar a un grupo reducido de pacientes e iso pode poñer en risco os sistemas de saúde tal e como os coñecemos, por iso é tan importante que nos centremos na prevención”, puntualiza. É dicir, desenvolver estratexias no estilo de vida, dietas, novos medicamentos… “Buscar solucións para tratar problemas comúns para que a obesidade ou a artrite non se presenten e logo non cheguemos tarde”, apunta.
Durante o encontro, o investigador enfatizou que “a prevención é o futuro”. “Vai vir da man de biomarcadores xenéticos con información clínica e epidemiolóxica. Temos que pensar que a enfermidade ten un 50% de xenética e un 50% de ambiente, aínda que dependendo da doenza esas porcentaxes poidan variar. Hai que mesturar as dúas cousas e nisto estase a avanzar enormemente”, analizou Carracedo. No que respecta á fundación galega, recordou que ata o momento está máis centrada no diagnóstico, tanto de cancro como de enfermidades raras, pero tamén en todo o relacionado coa farmacoxénetica.
Os obstáculos
Carracedo tamén denunciou a “falta de especialistas en xenética clínica” e reclamou máis formación dos médicos nesta disciplina. “Habería que involucrar a atención primaria e tamén unha especialidade en vías de desenvolvemento como é a xenética clínica. A túa eficacia diagnóstica sería máis alta. Se non o arranxamos, a detección da enfermidade vaise retrasar”, indicou. Amais disto, fixo fincapé en que se precisan máis datos e ferramentas informáticas que aínda non están desenvolvidas e que contribuirían a seguir avanzando en todo o relacionado coa medicina personalizada.
Xunto a Carracedo estivo Carlos Hagen, coordinador do Grupo de Traballo de Medicina de Precisión de Amife. O experto engadiu ás palabras do investigador galego que se espera que a finais de década, a medicina personalizada mova miles de millóns de dólares. “Sería un potencial enorme para lugares como Galicia, para crear un tecido producivo de enorme valor engadido”, concluíu Hagen. A conversa entre os dous investigadores celebrouse ao abeiro do encontro empresarial La medicina del futuro: personalizada y de precisión, que se desenvolveu esta mañá en Santiago de Compostela.
