Venres 29 Marzo 2024

Antía Cal, pioneira dunha nova pedagoxía

A fundadora do colexio Rosalía de Castro de Vigo faleceu aos 98 anos deixando o legado dunha revolución educativa

A pedagoga Antía Cal faleceu a pasada semana aos 98 anos de idade en Vigo, deixando unha vida na que abriu novos vieiros para a educación. Antía Cal conta a súa vida nunha autobiografía formidable, publicada por Galaxia e titulada ‘Este  camiño que  fixemos  xuntos’. É un libro onde todo resulta emocionante e cóntanse sucesos prodixiosos cunha naturalidade e unha humildade que conmoven. Nada na Habana en 1923, veu a Vigo cando cumpriu os nove anos. Aquela viaxe de hai 85 anos fíxoo a bordo do transatlántico Cristóbal Colón. E, ao facer escala en Nova York, a súa nai levouna a visitar a estatua da Liberdade. Todo un símbolo para unha vida. Porque a solidariedade, a liberdade e unha ampla perspectiva cosmopolita marcaron a súa carreira como educadora.

Viaxar abre perspectivas e Cal foi cambiando sucesivamente de residencia durante a súa infancia e mocidade. Ao seu regreso a Galicia, visitaba á súa familia, que rexentaba un mesón en Muras (Lugo). Estableceuse en Vigo tras o seu regreso do Caribe. O bacharelato estudouno no colexio Dequidt da Coruña. E, aos dezasete anos, mudouse a súa familia a Santiago. Comezou a carreira de Comercio, pero finalmente obtivo a licenciatura en Xeografía e Historia en 1945, nunha época en que era moi difícil para unha muller cursar estudos universitarios.

Publicidade

Casada co médico, intelectual galeguista e poeta Antón Beiras, tivo catro fillos, aos que formou cos principios que logo aplicaría na súa revolución educativa. Cando recibiu o premio Trasalba, en 2012, Xesús Alonso Montero lembrou que criaron aos seus fillos na lingua galega, “cando outros intelectuais non se atrevían a dar ese paso”. Ademais, froito dos seus contactos con pedagogos europeos, Antía Cal decide enviar aos seus rapaces a estudar ao estranxeiro, algo moi pouco común naquel momento. De 1956 a 1964, marcharon á  Stanway School de Inglaterra, cun gran esforzo económico, como lembra ela mesma nas súas memorias.

Ata que, finalmente, en 1961 abre o seu propio colexio que será unha auténtica revolución educativa en Galicia. A escola do século  XXI a mediados do século  XX. E un auténtico milagre nos escuros tempos da ditadura. Convencida de que o inglés era xa a nova lingua franca, estableceu unha educación bilingüe para todos os alumnos desde os tres anos. Recorreu a profesorado nativo e buscou a axuda do responsable do Cable Inglés,  Roderick Price Mann (coñecido como Míster  Man), quen abriu as portas do centro ao  Brisith  Council.

Vigoscopio, o invento do doutor Beiras para curar o estrabismo

Hai que lembrar que, cando se funda o Rosalía de Castro, os colexios impartían maioritariamente francés como segunda lingua. En ningún caso había unha inmersión lingüística como a que propuña Antía Cal. Ademais, o galego é protagonista, a pesar da prohibición franquista de usalo nas aulas. No colexio, convértese en lingua común sobre todo fóra das clases.

Tamén foi pioneira en crear un centro laico, sen ensino relixioso católica obrigatoria. E sen discriminación por sexo, nun momento en que ata había un instituto de bacharelato alcumado “O Feminino”, dirixido exclusivamente a alumnas, segregándoas dos alumnos.

Outra insignia do Rosalía de Castro desde a súa fundación foron os nomes das súas aulas, que renden homenaxe a grandes personalidades, cunha selección que xa desde o principio daba unha idea de progresismo. Alexandre Bóveda, Luís de Camões, Castelao, Rosalía de Castro,  Marie  Curie, Eduardo Pondal ou  Bertrand  Russell eran algúns dos nomes das clases.

Antía Cal xubilouse en 1988 pero sempre seguiu conectada coa docencia. En 2004, en Padrón (A Coruña), recibiu o premio  Pedrón de  Ouro por ser a personalidade viva e residente en Galicia que máis se destacou na defensa e a promoción das diversas facetas da cultura nacional na traxectoria da súa vida. En 2012 ―na casa museo do escritor Ramón Otero Pedrayo―, a Fundación Otero Pedrayo entregoulle o premio  Trasalba, que premia a distintas personalidades vivas polo seu labor cultural e galeguista. Durante a entrega do premio afirmou que a educación é a base e a pedra angular dunha sociedade libre e desenvolvida. Leva o seu nome unha rúa no barrio vigués de Lavadores, e varios colexios de Galicia. Foi nomeada Viguesa Distinguida en 2002

En 2006 publicou as súas memorias –“Este  camiño que  fixemos  xuntos” (Galaxia)-, que son unha delicia e que van pola súa cuarta reimpresión. Ese libro remata cun parágrafo enorme, que dá a medida da persoa e do seu legado: “Ollo cara atrás e contemplo a  miña vida.  Hai  cousas que  puiden  facer mellor.  Houbo momentos  moi difíciles, días  escuros, pozos dos que parecía que  non daba saído. Pero de  cando en vez crúzome con algún alumno,  hoxe xa un  home,  coa  súa familia,  co seu  proxecto andado de vida,  algunha vez recibo unha carta,  unha  chamada,  unha voz que me  recorda e que me  chama: «Tita…», e ou  meu corazón  leveda coma ou pan non  forno dous  avós, ou pan  quentiño,  arrecendente, agradecido”.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Un mapa da NASA alerta da subida do mar en Galicia e revela as zonas máis afectadas

Unha ferramenta dixital baseada nos datos científicos do Sexto Informe do IPCC ofrece unha proxección sobre as subidas do nivel do mar en todo o mundo ata 2150

A gran eclipse solar de abril: cando e onde vela en Galicia?

Este fenómeno astronómico será visible de maneira parcial no oeste da comunidade, especialmente na franxa atlántica da Coruña e Pontevedra

O mapa dos ‘químicos eternos’ en Galicia: ata 70 zonas sospeitosas de grave contaminación

Unha investigación europea sinala a presenza no continente destas substancias nocivas para o medioambiente e a saúde

Identificado un novo campamento romano na fronteira entre Galicia e Portugal

Un equipo de arqueólogos detecta un posible recinto fortificado de tres hectáreas de extensión datado entre os séculos I a.C. e I d.C.