No sertão do nordeste de Brasil, hai algo xigante, tan grande como a illa de Gran Bretaña, construído por seres diminutos desde hai 4.000 anos. É unha das estruturas máis grandes das que se ten noticia da Terra, incluso por riba da Gran Muralla China. E mesmo pode verse mediante os satélites. No medio da caatinga, a vexetación típica desta rexión brasileira (que mantivo parcialmente oculta esta gran construción) un equipo acaba de describir a escala real dunha enorme cantidade de montículos creados por termitas.
As termitas da especie Syntermes dirus traballaron centímetro a centímetro removendo unha cantidade de terra equivalente á que se precisaría para construír 4.000 pirámides como a de Giza. É, deste xeito, “o maior exemplo coñecido de ‘enxeñaría’ nun ecosistema creado por unha soa especie de insectos”.
A precisión matemática das termitas
Entre un montículo e outro (cada un deles duns 9 metros de diámetro) hai unha distancia media de 20 metros, o que produce unha densidade de 1800/km2 e un total estimado de 200 millóns de montículos (coñecidos no nordeste como murundus) en total.
A investigación que se publica agora na revista Current Biology amosa tamén unha harmonía matemática na construción destas estruturas. “Desde o aire, vese como forman un patrón, sempre cos mesmos diámetros e as mesmas distancias entre os murundus, sen tocarse”, explica un dos autores do estudo, Roy Funch, da Universidade Estadual de Feira de Santana, en Bahia.

“Ten unha escala semellante á da Gran Barreira de Coral, pero o chamativo é que isto está feito por unha única especie”, destaca Funch. Outra das curiosidades deste achado é a gran cantidade de conexións subterráneas que construíron as termitas para desenvolver estas estruturas e ter así acceso á súa principal fonte de alimentación, as follas das árbores.