Venres 29 Marzo 2024

O 'Prestige', Corcoesto e a ría de Pontevedra, no mapa mundial de conflitos ecolóxicos

Case 1.400 conflitos ecolóxicos localizados no Atlas Global de Xustiza Ambiental, dos cales tres se sitúan en Galicia e na súa costa: a marea negra do Prestige, a mina de ouro de Corcoesto e a contaminación da ría de Pontevedra.

O proxecto Environmental Justice Organizations, Liabilities and Trade (EJOLT) lanzou este 3 de marzo, Día Mundial da Natureza, unha nova fase deste atlas mundial: un mapa interactivo que cataloga miles de casos de resistencia contra os proxectos e industrias que danan o medio ambiente e a saúde dos cidadáns, e no que se observa que España é o país de Europa con máis conflitos rexistrados.

Publicidade

O EJAtlas é un proxecto de investigación colaborativa dedicado a dar soporte ás organizacións de xustiza ambiental e que conta co apoio da Unión Europea. Coordinado polo profesor Joan Martínez Alier, do Instituto de Ciencia e Tecnoloxía Ambientais da Universidade Autónoma de Barcelona (ICTA-UAB), esta nova plataforma púxose en marcha na reunión de peche do proxecto, nunha conferencia internacional sobre xustiza ambiental organizada pola Oficina Europea de Medio Ambiente en Bruxelas.

Segundo a editora do EJatlas, a profesora Leah Temper, “o novo sitio web fará aínda máis claras as conexións entre as actividades económicas, as empresas e os impactos ambientais, o que mellorará en grande medida o seu uso polas organizacións de xustiza ambiental e as comunidades locais afectadas”.

Aínda que o mapa se puxo en marcha o ano pasado, agora ofrece melloras substanciais nun novo sitio web, entre as que se inclúen a cobertura de preto de 1.400 casos de conflitos medioambientais en todos os continentes, aportados por máis de 130 colaboradores; o aumento da cobertura dos países e rexións do mundo onde a información é difícil de conseguir, como China, Kazaxistán ou o Sahara Occidental; unha nova interfaz dinámica e permanentemente actualizada, mellora da busca e filtros, ou mapas que combinan novas capas de datos xeoespaciais en cuestións tales como a escaseza de auga, extensión de zonas forestais ou concesións mineiras e petroleiras.

Contaminación na ría de Pontevedra

Ría de Pontevedra no Atlas Global de Xustiza AmbientalO proxecto sinala as industrias pesadas instaladas na contorna de Pontevedra como as causantes das verteduras e contaminación que afecta á ría “desde hai anos”. En concreto, apúntase á planta de celulosas ENCE e a química ELNOSA, produtora de cloros e derivados, como responsables dun conflito medioambiental que afecta desde 1963 a unha poboación potencial de 963.511 persoas, segundo indica a propia ficha técnica do EJatlas.

Os impactos ambientais visibles son: contaminación do aire, perda de biodiversidade (fauna, agro-diversidade), quentamento global, perda de paisaxe e degradación estética, contaminación acústica, contaminación do chan, contaminación da augua e perda de calidade.

Entre os impactos potenciais se enumeran: contaminación das augas subterráneas, alteracións a gran escala de sistemas hidroxeolóxicos.

E entre os impactos socioeconómicos visibles apúntanse: perda de medios de vida, perda de coñecementos, prácticas e cultura tradicionais, e perda da paisaxe e do sentido de lugar.

“Estas industrias afectaron negativamente a algunhas economías locais da ría”

A ficha informativa do atlas recolle varios titulares de prensa sobre procesos xudiciais contra os directivos destas empresas e salienta que as sentenzas contra estes “nunca se aplicaron e as multas non se pagaron”. Tamén se resumen as accións e campañas emprendidas pola Asociación pola Defensa da Ría de Pontevedra, que traballa a prol dun “modelo de desenvolvemento sostible baseado no uso racional dos recursos mariños e forestais, e dun modelo de turismo alexado da idea do turismo de masas”, explícase.

O EJatlas lembra que “até mediados de 2013 se supoñía que estas empresas sairían da ría no ano 2018. Porén, o Goberno español extendeu o permiso para que se queden outros 75 anos”, apúntase.
O informe tamén salienta que “estas industrias afectaron negativamente a algunhas economías locais da zona, especialmente ós produtores de moluscos” e que, por mor da contaminación, “os mariscos capturados na ría teñen unha etiqueta de categoría C (é dicir, bastante baixa)”.

Mina de ouro en Corcoesto

Corcoesto no Atlas Global de Xustiza AmbientalÉ o conflito máis recente e máis mediático do momento en Galicia. Os plans da empresa canadense Edgewater para extraer ouro en Corcoesto nunha gran mina a ceo aberto disparou as alarmas en Galicia.
A ficha do EJatlas lembra que foi en 2011 cando Edgewater solicitou por primeira vez permiso á Xunta de Galicia para desenvolver unha mina de ouro de 700 hectáreas para operar durante 13 anos (incluíndo 3 anos para a construción da infraestructura e outros dous para actividades de restauración). A empresa calculou que podería extraer un total de 1.095 millones onzas de ouro. Segundo os seus documentos, o investimento total tería sido de 651.824.167 euros e o proxecto crearía 271 postos de traballo directos durante os oito anos de operacións extractivas.
A ficha informativa lembra que a oposición a esta mina de ouro a ceo aberto comezou en 2012, logo de que a Xunta a considerase un “proxecto industrial estratéxico”. “Desde entón, a oposición ó proxecto chegou de diferentes partes da sociedade (dalgúns grupos parlamentarios galegos e de colectivos civís e ambientais)”, explícase.
“Afírmase que as consecuencias para a zona serían ambiental e socialmente devastadoras, sobre todo polo uso de cianuro. Ademais, a mina a ceo aberto localizaríase a 140 metros do río Allóns, un Lugar de Importancia Comunitaria na lexislación medioambiental europea. De feito, un accidente mineiro como un derramamento de residuos mineiros na zona podería afectar a Costa da Morte, unha zona de protección medioambiental icónica, recoñecida como unha área especial para as aves. Obviamente, o proxecto mineiro tamén afectaría radicalmente as persoas que viven na zona (en vilas como Cabana de Bergaintiños, Coristanco, Carballo ou Ponteceso), onde están moi estendidas as pequenas economías vinculadas á gandería (de feito, 1.000 pequenos negocios deste sector se atopan na área de influencia do proxecto mineiro)”, explícase.

“Un accidente mineiro podería afectar a Costa da Morte, unha zona de protección medioambiental icónica”

O informe salienta a crecente oposición a esta mina, liderada por diferentes grupos como Salvemos Cabana, Adega, Verdegaia, Contraminate e Sociedade Galega de Historia Natural, entre outros moitos, organizados en dúas plataformas: Plataforma Cidadá Salvemos CabanaPlataforma pola Defensa de Corcoesto e Bergantiños, cun “forte impacto nos medios de comunicación rexionais e nacionais”, subliña o texto.
Finalmente, coméntase que en xullo de 2013, o Goberno autonómico de Galicia decidiu que este proxecto “non tiña nin as condicións ténicas nin económicas necesarias para ser aprobado polo momento”.
“O 15 de outubro de 2013, cancelouse a licenza para o proxecto de minería de ouro en Corcoesto. Porén, a compañía ten a intención de apelar a decisión e algúns activistas cren que o proxecto foi cancelado en parte por razóns económicas, debido á caída do valor do ouro, e que podería reiniciarse se o seu prezo se recupera no futuro”, advírtese.
O impacto deste proxecto afectaría directamente a unhas 20.000 persoas, segundo os datos recollidos polo EJatlas, e as consecuencias medioambientais potenciais serían: contaminación do aire, perda de biodiversidade (fauna, agro-diversidade), inundacións, quentamento global, perda de paisaxe e degradación estética, contaminación acústica, contaminación e erosión do chan, deforestación e perda de superficie vexetal, contaminación de auga superficial e diminucón da súa calidade, contaminación das augas subterráneas ou o seu esgotamento, alteracións a grande escala de sistemas hidroxeolóxicos ou verteduras de residuos mineiros, entre outras, ademáis de altos niveis de cianuro.

Prestige

Prestige no Atlas Global de Xustiza AmbientalA vertedura do Prestige, a maior catástrofe ecolóxica en Galicia e a maior marea negra na historia de Europa, é o terceiro conflito medioambiental localizado polo EJatlas na nosa autonomía. O informe lembra as enormes dimensións deste desastre que “contaminou miles de quilómetros de litoral e máis dun millar de praias das costas española, portuguesa e francesa, ademais de causar un gran dano á industria pesqueira local”.
Así se resumen aqueles dramáticos momentos:
“O 13 de novembro de 2002, mentres o Prestige transportaba unha carga de 77.000 toneladas métricas de dous graos diferentes de fuel óleo pesado, un dos seus doce tanques estoupou durante unha tormenta fronte a Galicia, no noroeste de España. Ante o temor de que o barco se afundise, o capitán pediu axuda dos equipos de rescate españois, coa expectativa de que o buque se levase a porto. Non obstante, a presión das autoridades locais obrigou ó capitán a dirixir o barco asediado lonxe da costa e cara o noroeste. Segundo se informou despois da presión do Goberno francés, o buque foi unha vez máis obrigado a cambiar o seu curso cara o sur, en augas portuguesas, co fin de evitar poñer en perigo a costa sur francesa. Temendo pola súa propia costa, as autoridades portuguesas ordenaron de inmediato a súa armada que interceptase a embarcación en crise para evitar que se achegase máis. Mentres os gobernos de Francia, España e Portugal se negaban a permitir que o buque atracase nos seus portos, a integridade do petroleiro monocasco íase deteriorando rapidamente e pronto a tormenta pasou factura cando se informou de que unha sección de 40 pés no casco de estribor rompera, liberando unha cantidade substancial de fuel. Sobre as 8:00 da mañá do 19 de novembro, o barco partiuse polo medio. Afundiuse esa mesma tarde, liberando máis de 20 millóns de galóns estadounidenses (76.000 m3) de petróleo no mar. Informouse de que o petroleiro se atopaba a uns 250 quilómetros da costa española nese momento. Antes, unha mancha de fuel xa chegara á costa. O capitán grego do Prestige, Apostolos Mangouras, foi detido, acusado de non cooperar cos equipos de salvamento e de danar o medio ambiente. Tras o afundimento, continuaron as fugas de fuel óleo. Filtráronse aproximadamente 125 toneladas de petróleo ao día, contaminando os fondos mariños e a costa, especialmente ao longo do territorio de Galicia. A área afectada non só é unha rexión ecolóxica moi importante, con arrecifes de coral e moitas especies de quenllas e aves, senón que tamén soporta unha importante industria pesqueira. A contaminación costeira pesada obrigou ao goberno rexional a suspender a pesca de altura por seis meses”.
A resposta civil non tardou ante o que se considerou unha neglixencia por parte dos gobernos central e autonómico:

“Miles de voluntarios limparon a costa coas súas mans, sen protección e sen apoio institucional nin financeiro”

“O 21 de novembro de 2002 creouse a Plataforma Nunca Máis como unha resposta cidadá ante o desastre ecolóxico e a xestión gobernamental. Nunca Máis estaba formada por máis de 200 grupos: colectivos de mariñeiros, asociacións culturais e ambientais, grupos políticos, sindicatos, veciños, vendedores de peixe… Esta plataforma foi creada co fin de evitar futuros desastres ambientais, para restaurar os danos e esixir para responsabilidades políticas a nivel rexional, nacional e europeo. Estes grupos e organizacións asumiron a xestión da crise ao longo de toda a costa galega. O exemplo máis rechamante da acción colectiva foi a presenza de miles de persoas que se ofreceron como voluntarios para limpar a costa coas mans (é dicir, coas ferramentas máis básicas e inadecuadas e sen protección de seguridade axeitada) e que non recibiron nin apoio institucional nin financeiro”.
O texto publicado polo EJOLT subliña os logros acadados pola acción social, as protestas nas rúas das cidades galegas e no resto do Estado, e a presión mediática, como foi, por exemplo, “a aprobación dun plan de emerxencia” e de partidas económicas para cubrir as perdas dos pescadores. Porén, no que respecta ás consecuencias penais, só o capitán Mangouras pagou por aquel desastre.
“En novembro de 2013, os tres xuíces do alto tribunal concluíron que era imposible establecer a responsabilidade penal e o capitán Apostolos Mangouras, o enxeñeiro xefe Nikolaos Argyropoulos e o ex-director xeral da Marina Mercante española, José Luis López, foron declarados non culpables dos delitos contra o medio. Non obstante, o capitán foi acusado de desobedecer as autoridades gobernamentais, que querían aqueles vellos tanques de 26 anos o máis lonxe da costa posible. Segundo o tribunal, a decisión foi correcta e Mangouras, de 78 anos nese entón, foi declarado culpable de desobediencia e foi sentenciado a unha suspensión de nove meses. O goberno español decidiu lanzar unha apelación á sentenza en contra da exención da responsabilidade civil do capitán”, conclúe a ficha do EJatlas. 
Os impactos medioambientais visibles enumerados no EJatlas son: perda de biodiversidade (fauna, agro-diversidade), perda de paisaxe e degradación estética, contaminación do chan, derramanento de petróleo, contaminación das augas de superficie e diminución da súa calidade.
Tamén se engaden outros danos potenciais como a contaminación das augas subterráneas ou o seu esgotamento e alteracións a grande escala de sistemas hidroxeolóxicos.
No referente ó impacto na saúde dos cidadáns, enuméranse: exposición a riscos complexos descoñecidos ou incertos (radiación, etc.), enfermidades profesionais e accidentes.
Por último, sobre o impacto socioeconómico saliéntase: aumento da corrupción e da cooptación de diferentes actores, perda de medios de vida e perda de coñecementos, prácticas e cultura tradicionais.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Un mapa da NASA alerta da subida do mar en Galicia e revela as zonas máis afectadas

Unha ferramenta dixital baseada nos datos científicos do Sexto Informe do IPCC ofrece unha proxección sobre as subidas do nivel do mar en todo o mundo ata 2150

A gran eclipse solar de abril: cando e onde vela en Galicia?

Este fenómeno astronómico será visible de maneira parcial no oeste da comunidade, especialmente na franxa atlántica da Coruña e Pontevedra

O mapa dos ‘químicos eternos’ en Galicia: ata 70 zonas sospeitosas de grave contaminación

Unha investigación europea sinala a presenza no continente destas substancias nocivas para o medioambiente e a saúde

Identificado un novo campamento romano na fronteira entre Galicia e Portugal

Un equipo de arqueólogos detecta un posible recinto fortificado de tres hectáreas de extensión datado entre os séculos I a.C. e I d.C.