Cando se fala das Fragas do Eume sempre se fai referencia a un dos bosques atlánticos mellor conservados de Europa. É unha xoia natural no corazón de Galicia que foi declarada parque natural en 1997. O obxectivo do nomeamento foi, precisamente, garantir a protección e conservación deste espazo singular. Porén, un novo estudo da Misión Biolóxica de Galicia (MBG-CSIC) constata a perda de bosque autóctono (17,6%) e sinala o aumento das plantacións de eucalipto nun período de 25 anos. Concretamente, a súa presenza incrementouse un 48,2% dende 1997 ata 2022.
O estudo, asinado polos investigadores Paula Díaz-García e Adrián Regos, analizou mediante imaxes por satélite e técnicas de aprendizaxe automática os cambios na cobertura do solo nas Fragas do Eume dende que o bosque foi declarado parque natural. “O declive do bosque atlántico débese principalmente á expansión das plantacións de eucalipto”, sinalan no artigo, publicado na revista Land da editorial MDPI. De feito, ata que as fragas non obtiveron a distinción, o crecemento de Eucalyptus globulus parecía imparable. Un estudo de 2008 —referenciado na investigación da MBG-CSIC— cuantificara un aumento do 197% de eucalipto entre 1957 e 2003 no espazo natural.
Por que desaparece o bosque autóctono?
Segundo explican os autores, nese mesmo período perdeuse un 20% do bosque autóctono, afectado polas crecentes plantacións de eucalipto e pola construción dun encoro. Detrás desta diminución do nativo fronte ao alóctono pode haber dous grandes factores: “A maior rendibilidade económica das plantacións de especies de crecemento rápido, favorecida pola ausencia dun plan de xestión no parque durante 25 anos”. De feito, tanto Díaz-García como Regos inciden no seu estudo que, segundo parece, “non houbo accións políticas ou legais con respecto ás plantacións de Eucalyptus globulus” entre 1997 e 2022.
O estudo continúa sinalando que esta especie “ten unha biodiversidade menor” que os bosques nativos, malia que Galicia está a experimentar un aumento do monocultipo de eucalipto nas últimas décadas. “Prosperan debido ao seu rápido crecemento, pero esgotan os nutrientes do solo e a diversidade bacteriana, o que dificulta a recuperación e o cultivo futuro nas áreas afectadas”, subliña a investigación da MBG-CSIC. E malia que o maior crecemento de Eucalytus globulus se rexistrou antes da súa declaración como parque natural, dende o 1997 o escenario non experimentou grandes cambios. É máis, a cobertura do bosque nativo é cada vez menor.
Unha política real de conservación
Especies autóctonas como o carballo (Quercus robur) e outras árbores caducifolias que conforman o bosque atlántico teñen moitas outras ameazas amais do mononocultivo de eucalipto. Entre elas a deforestación, a intensificación agrícola e os incendios. De feito, un lume de 2012 afectou a 750 hectáreas de eucaliptos e a 350 de carballo. Porén, sinalan os autores, o Eucalyptus globulus é unha especie que “está ben adaptada” ao lume; un fenómeno que tamén impulsa a posible aparición doutras especies invasoras como as acacias.
“Estes resultados confirman a perda de hábitat observada previamente na zona”, conclúen os autores. E sinalan a falta de políticas de conservación efectivas, así como a “presión económica” por especies de crecemento rápido como algúns dos factores que están a prexudicar o bosque atlántico tal e como se coñece. De feito, tanto Díaz-García como Regos urxen nas conclusións do estudo a “implementar medidas de conservación activas e sostibles” que permitan protexer realmente o parque natural. Piden unha “resposta inmediata” para evitar a transformación irreversible dunha icona e dun legado: as Fragas do Eume.
Referencia: Assessing Land-Cover Changes in the Natural Park ‘Fragas do Eume’ over the Last 25 Years: Insights from Remote Sensing and Machine Learning (Publicado en Land)
Boas:
Cada dia pior. É um parque natural de mentira. Nom hai vontade politica nem ambiental de retirar o eucalipto nem de preservar e restaurar o bosque primitivo.