Os dinosauros tardaron aproximadamente 30 millóns de anos en dominar a Terra. Evolucionaron durante a parte media do período Triásico, hai entre 247 a 237 millóns de anos, pero o seu auxe non chegaría ata comezos do período Xurásico. Como lograron desprazar os tetrápodos non dinosauros e impoñerse nos ecosistemas segue sendo obxecto de estudo pola comunidade científica.
Paleontólogos da Universidade de Uppsala (Suecia), en colaboración con investigadores de Noruega, Polonia e Hungría, lideran un estudo sobre os excrementos fosilizados ou coprolitos destes animais extintos. Estes restos desvelan novas pistas sobre o papel ecolóxico dos dinosauros durante as primeiras etapas da súa evolución.
“Estes restos son moito máis comúns do que cabería pensar! O potencial dun só excremento para conservarse e converterse en fósil é extremadamente baixo, pero houbo moitos casos ao longo da historia da vida na Terra. Algúns lograron converterse en fósiles e poden atoparse en rocas sedimentarias de diversas idades se sabes que buscar”, explica a SINC Grzegorz Niedźwiedzki, autor principal do estudo que publica a revista Nature.
Visualizar o detalle dos fósiles
Para realizar o estudo, os investigadores examinaron centos de mostras con imaxes de sincrotrón avanzadas, que lles permitiron visualizar con gran detalle as partes internas ocultas dos fósiles, como restos de alimentos non dixeridos de plantas e presas. Desta forma puideron reconstruír as interaccións dentro dos ecosistemas na época na que os dinosauros chegaron a dominar.
Crearon unha imaxe completa dos ecosistemas do Triásico e do Xurásico, grazas á combinación dos datos de coprolitos —marcas de mordeduras fósiles, regurxitados, pegadas e ósos—, con datos sobre plantas fósiles e paleoclimáticos. Con todo iso, reconstruíron un modelo graduado do dominio dos dinosauros.
Os coprolitos contiñan restos como peixes e insectos, así como de animais máis grandes ou plantas. Algúns fósiles estaban moi ben conservados, con escaravellos diminutos e peixes semicompletos, outros contiñan ósos triturados.
“O material de investigación recompilouse ao longo de 25 anos; levounos moito tempo descifralo nunha imaxe coherente”, afirma Niedźwiedzki, autor principal do traballo. “A nosa investigación é innovadora, decidimos comprender a bioloxía dos primeiros dinosauros desde a perspectiva das súas preferencias alimentarias. Houbo moitos descubrimentos sorprendentes polo camiño”.
Un deles foi o contido dos coprolitos dos primeiros grandes dinosauros herbívoros, os sauropodomorfos. Contiñan grandes cantidades de fentos arborescentes, pero tamén moitos outros tipos de plantas e carbón vexetal. Este último inxeríase para desintoxicar o contido estomacal, xa que os fentos poden ser daniños para os animais herbívoros.
“É probable que os dinosauros herbívoros fosen máis xeneralistas que os herbívoros especialistas que lles precederon, o que lles permitiu adaptarse mellor ás novas condicións ambientais”, apunta Niedźwiedzki.
Aumento da actividade volcánica
As análises destes restos (incluídas as imaxes en 3D das súas estruturas internas para revelar o contido de alimentos non dixeridos) comparáronse co rexistro fósil existente, cos datos climáticos e de plantas, para estimar os cambios no tamaño e a abundancia dos vertebrados durante este período.
Estes datos indican que os tetrápodos non dinosauros foron desprazados polos devanceiros omnívoros dos primeiros dinosauros, que evolucionaron para converterse nos primeiros dinosauros carnívoros e herbívoros cara ao final da era Triásica.
Neste punto, os autores suxiren que os cambios ambientais relacionados co aumento da actividade volcánica poden levar a unha gama máis diversa de plantas das que alimentarse, seguidas da aparición de especies de herbívoros máis grandes e diversas.
“Os primeiros precursores dos dinosauros eran omnívoros, e as súas estratexias alimentarias oportunistas probablemente fixéronlles moi adaptables ás condicións cambiantes”, explica o científico.
Isto, á súa vez, conduciu á evolución de dinosauros carnívoros máis grandes a principios do período Xurásico, e completou a transición á dominación dos dinosauros dentro do ecosistema.
O aumento da actividade volcánica coincidiu con importantes cambios climáticos e ambientais durante o último Triásico. Panxea comezou a separarse e creáronse novas vías marítimas internas e climas máis húmidos nalgunhas zonas.
“Houbo combinación de factores. A nosa investigación demostra que o ascenso dos dinosauros á dominación foi complexo e produciuse de forma graduada ao longo de 30 millóns de anos, impulsado polo cambio climático, o oportunismo e a competencia con outros grupos animais”, conclúe Niedźwiedzki.
Referencia: Digestive contents and food webs record the advent of dinosaur supremacy (Publicado en Nature)
