A Organización Mundial da Saúde xa o advertira antes da pandemia da Covid-19. Estaba por chegar unha Enfermidade X, causada por un virus ou unha bacteria, e que sería o resultado da depredación dos ecosistemas e o impacto da actividade humana que leva ao cambio global. A interconexión no planeta faría o resto, espallando a doenza a toda velocidade. Despois de 45 millóns de casos é 1 millón de mortes, o SARS-CoV-2 pode identificarse facilmente con aquela predición. Pero non será a última, e así o advirte un novo informe publicado polo IPBES (Plataforma Intergubernamental Científico-normativa sobre Diversidad Biológica y Servicios de los Ecosistemas), entidade inscrita no programa da ONU para o Medio Ambiente, e que advirte de que “as futuras pandemias aparecerán máis a miúdo, se espallarán máis rápido, farán máis dano á economía mundial e matarán máis xente cá Covid-19 a menos que haxa un cambio no achegamento mundial á reacción fronte ás enfermidades infecciosas”.
O informe, asinado por 22 expertos e expertas de referencia de todo o mundo, lembra que na natureza, sobre todo en mamíferos e aves, existen arredor de 1,7 millóns de virus aínda non descubertos, e que a metade deles, ata 850.000 poden adquirir capacidade para infectar a humanos e, en moitos casos, propagarse entre eles.
A degradación do planeta
Tal e como xa advertiu a comunidade científica ao producirse a aparición do SARS-CoV-2, o informe do IPBES destaca os vínculos entre a degradación da natureza e o maior risco de pandemias. E insiste en reaccionar en materia de prevención para evitar eventos semellantes no futuro.
Destacan que a do coronavirus é a sexta pandemia global desde a gripe de 1918, e “aínda que ten a súa orixe en patóxenos transportados por animais, como todas as pandemias, a súa emerxencia correspóndese totalmente coas actividades humanas”. Peter Daszak, líder do grupo de traballo do IPBES que elaborou o informe, expón. “As mismas actividades humanas que impulsan o cambio climático e a perda de biodiversidade tamén impulsan o risco da pandemia a través do impacto no ambiente. Os cambios no uso que facemos da terra, a expansión e intensificación da agricultura, o comercio, a produción e o consumo insostibles transtornan a natureza e incrementan o contacto entre a vida salvaxe e os seus patóxenos e as persoas: aí está o camiño das pandemias”.
Para isto, insisten en reducir as actividades humanas que leven á perda de biodiversidade, incrementando as áreas a protexer e conservar, e mediante medidas que reduzan a explotación insostible de rexións de alta biodiversidade.
“A evidencia científica leva a unha conclusión moi positiva“, engade Daszak. “Temos cada vez máis capacidade para previr as pandemias, pero a forma na que a estamos afrontando esta vez ignora esta capacidade. O noso enfoque estancouse: aínda seguimos confiando nos intentos de conter e controlar as enfermidades despois de que xurdan, con vacinas e tratamentos. Podemos escapar dunha futura era de pandemias, pero isto require un enfoque moito máis amplo na prevención, non só na reacción”.
Custo mundial da pandemia
O documento fai tamén unha estimación do custo da Covid-19 no mundo, que sitúan nun abano de 8 a 16 billóns de dólares ata xullo de 2020, aínda que se estima que o custo só para os Estados Unidos acade para finais de 2021 os 16 billóns. Alén do coronavirus, o informe lembra tamén que outras pandemias presentes no planeta causan máis de 1 billón en perdas cada ano. Por exemplo, en 2014, a epidemia de ébola en África Occidental deixou un impacto de 53.000 millóns de dólares.
Podes ler o informe ao completo (en inglés) nesta ligazón (PDF).