Venres 29 Marzo 2024

O ictus cerebral mata as neuronas mediante ondas eléctricas letais

Un estudo demostra que este accidente cerebrovascular non mata as células nerviosas por toxicidade química, como se cría ata agora

Un equipo internacional, no que participaron investigadores do CSIC, vén de demostrar que os ictus non matan as neuronas por toxicidade química, como se cría ata o de agora, senón por ondas eléctricas letais. O estudo, publicado na revista Neurocritical Care, cuestiona a teoría dominante acerca de como morren as neuronas en casos de accidente cerebrovascular, que dá protagonismo á toxicidade química. Así é que cando se produce un ictus, e debido á interrupción de achega sanguínea ao cerebro, o primeiro evento na cadea de sucesos que conduce á morte das neuronas é a aparición dunha onda de potencial eléctrico que circula polo tecido silenciando as neuronas e facéndoas perder a súa capacidade de xerar electricidade e procesar a información.

“Os accidentes cerebrovasculares son a segunda causa de morte e a primeira causa de discapacidade”, indica o investigador Óscar Herreras, do Instituto Cajal (CSIC), e participante no estudo. “As neuronas son as células máis sensibles á carencia de osíxeno e glicosa, e morren tras uns poucos minutos sen a súa achega continua desde o torrente sanguíneo”, precisa.

Publicidade

Os accidentes cerebrovasculares son a segunda causa de morte e a primeira causa de discapacidade

“A pesar de concitar un dos maiores esforzos de investigación tanto clínica como experimental, os numerosos achados obtidos en laboratorio sobre o mecanismo dos accidentes cerebrovasculares non tiveron unha translación á clínica”, explica Herreras. É dicir, na actualidade non existe unha estratexia baseada en evidencia científica para tratar a este numerosísimo grupo de pacientes que ingresan na UCI, en xeral cun prognóstico moi negativo.

Máis de 200 ensaios clínicos

Máis de 200 ensaios clínicos para a avaliación de fármacos que mostraran ser potencialmente útiles en modelos de ictus, ou traumatismo cranioencefálico (TCE), en laboratorio foron infrutuosos en pacientes, o que ten á comunidade científica perplexa e á clínica, frustrada, segundo apunta Herreras.

“Foron tres décadas de experimentación dedicada a probar unha e outra vez que as neuronas morren cando son sometidas a un ambiente tóxico por exceso de glutamato (teoría excito-tóxica), unha molécula neurotransmisora que se derrama desde as células en gran cantidade en ausencia de osíxeno e resulta letal para as súas veciñas”, apunta Herreras. “Pero este non é o primeiro nin o principal evento que ocorre tras un accidente cerebrovascular”. Así o concluíu o grupo de investigadores que levou a cabo o achado, indicando que os descubrimentos sobre os que se basearan os ensaios clínicos non eran determinantes. E dalgunha maneira, pasáranse por alto outras cuestións.

A onda eléctrica tamén aparece na fase de aura da hemicrania, pero neste caso apenas dura un minuto

“Xa desde mediados do século pasado coñecíase que, tras a interrupción de achega sanguínea no cerebro, o primeiro evento na cadea de sucesos que conduce á morte das neuronas é a aparición dunha onda de potencial eléctrico”, detalla Herreras. Esta onda eléctrica aparece tamén na fase de aura da hemicrania, pero neste caso apenas dura un minuto e o tecido nervioso recupérase completamente. Non así cando falta osíxeno e glicosa, o que leva a unha entrada masiva de auga ao interior, do que as neuronas non se poden recuperar.

Obxectivo: deter as ondas eléctricas letais

Segundo Herreras, que traballou máis de 20 anos na biofísica destas ondas, o problema puido ser que os investigadores e as compañías farmacéuticas non sabían como utilizar ou modular estas ondas eléctricas para impedir o dano e centráronse nunha das súas consecuencias químicas, supoñendo que son un paso intermedio no que se podería atallar a deriva letal. “Pero unha vez iniciadas as ondas desencadéanse moitos procesos paralelos que conducen á morte, e atallar só a toxicidade do glutamato non é suficiente. É necesario deter as ondas que desencadean todo” indica Herreras.

Os investigadores clínicos deste grupo levan anos concienciando aos seus colegas para que presten máis atención na UCI a estas ondas eléctricas nos pacientes que entran con ictus, hemorraxias cerebrais e traumatismos, pois a súa presenza e duración son a mellor forma de saber a gravidade do dano e canto tecido nervioso vai resultar irreversiblemente danado. “Podemos reverter esta situación de impasse clínico se dotamos as UCI de equipo para rexistrar estas ondas nos pacientes e empezamos a deseñar estratexias para detelas. Algunhas xa se están probando en laboratorio”.

Podemos reverter esta situación de “Impasse” clínico se dotamos as UCIS de equipo para rexistrar estas ondas

O grupo internacional COSBID (Cooperative Study on Brain Injury Depolarizations) leva case dúas décadas tratando de concienciar á comunidade clínica de que o elemento letal é a onda de despolarización eléctrica “pero hai unha forte resistencia a cambiar a forma de pensar”, di Herreras, “entender a química é máis fácil que ter que enfrontarse a ondas eléctricas de natureza descoñecida”, sostén.

A serie de dous traballos publicados por este grupo na revista Neurocritical Care é unha análise exhaustiva dos erros de fundamento nos que se basearon os infrutuosos ensaios clínicos das últimas décadas, e segundo continúa explicando Herreras é a primeira vez que se consegue vencer o escepticismo dos medios de publicación especializados: “Esperamos que esta publicación sexa o primeiro paso para reorientar a investigación dunha maneira radical e comezar a deseñar estratexias que, por fin, poidan ser útiles aos pacientes con accidente cerebrovascular”, conclúe Herreras.


Referencia: Questioning Glutamate Excitotoxicity in Acute Brain Damage: The Importance of Spreading Depolarization (Publicado en Neurocritical Care)

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Un equipo do CSIC logra controlar unha doenza causante da extinción dos anfibios

Os investigadores aplicaron un funxicida agrario sen observar trazas do produto nin efectos significativos na química e bioloxía da auga

Zendal lanza a primeira vacina de tecnoloxía ADN contra a leishmaniose canina

‘Neoleish’ reduce a presenza do parasito en máis dun 90% e mellora os signos clínicos da doenza

Identificada unha proteína clave na recuperación tralo ictus

En España, unha persona sofre un accidente cerebrovascular cada seis minutos

Un composto natural reduce o impacto da seca e mellora a produtividade do tomate

Un equipo do CSIC e da UPV descobre como actúa o butanoato de hexenilo, un aroma que emiten estas plantas para resistir ás bacterias