É un misterio que eludiu aos científicos durante máis de 100 anos: por que dúas formas de cores idénticas semellan diferentes cando se colocan nun fondo degradado? Só mira a imaxe de arriba: os dous círculos son do mesma cor e ton.
A nosa percepción dos tons (e as cores) cambia segundo o seu contexto visual, un proceso coñecido como contraste de brillo simultáneo. Unha forma rodeada por algo escuro é percibida a como máis brillante que se estivese entre sombras máis claras.
O efecto foi explorado polos artistas durante séculos, e varias investigacións sistemáticas apareceron xa no século XIX. Pero non todas as preguntas foron respondidas. Onde está exactamente o erro para que o noso cerebro nos engane? Os son os nosos ollos os responsables?
Algúns científicos cren que este truco visual acontece debido ao procesamento visual de alto nivel: os nosos cerebros están a proporcionarnos unha interpretación do que os nosos ollos detectan despois de ter en conta a iluminación e as condicións ambientais.
Pero unha nova investigación que explorou este problema visual a través dunha serie de estudos suxeriu o contrario. Primeiro, os investigadores someteron a 27 estudantes voluntarios a unha serie de probas visuais deseñadas especificamente, incluída a presentación de imaxes sutilmente diferentes para os ollos de cada voluntario.
O equipo presentou aos suxeitos unha ilusión como a que se amosa a continuación.
“Creamos unha versión onde o lado que en realidade era de maior luminosidade percibíase como máis escuro e viceversa”, describiron os investigadores no seu artigo.
Resulta que a luminancia, aínda que non sempre somos conscientes diso, contribúe ás nosas estimacións de brillo, o que suxire que non se requiren procesos de pensamento de alto nivel para facer este xuízo entre contrastes.
O equipo descubriu que as nosas estimacións de brillo acontecen moi cedo no noso procesamento visual, mesmo antes de que a información de ambos os dous ollos se fusione nos nosos cerebros. Ademais, os investigadores conclúen que xa temos esta capacidade dende o nacemento, non é algo cultural, aprendido polo noso cerebro.
Para probar as implicacións dos dous primeiros estudos, nove nenos de entre 8 e 17 anos, que puideron ver por primeira vez despois dunha cirurxía de cataratas, captaron a ilusión. “A predición era que se a estimación do brillo é realmente un mecanismo innato, xusto despois de que se inicie a vista en nenos con cegueira conxénita, deberían ser vítimas da ilusión de contraste simultánea”, explicou o neurocientífico computacional Pawan Sinha del MIT.
Isto é exactamente o que pasou. Só 24-48 horas despois de que se retiraron as vendaxes cirúrxicas, os nenos caeron na ilusión, o que demostra que esta percepción non se aprende co tempo nin se ve influenciada polas experiencias pasadas.
“Moitos dos fenómenos que atribuímos a a procesos inferenciales de alto nivel no noso cerebro, en realidade responden a mecanismos de circuíto moi simples do cerebro e que están dispoñibles de forma innata”, concluíu Sinha .
Aquí podes ver a investigación publicada en Vision Research .