A Estación Espacial Internacional (ISS) orbita arredor da Terra a uns 400 quilómetros de altura e a 28.000 quilómetros por hora. E de cando en vez, se o Sol reflicte a luz cando pasa sobre o ceo que vemos, é posible seguir o seu trazo desde a superficie do planeta. Mais este non é o único dos obxectos espaciais visibles ao ollo humano. Hai moito máis.
“Na actualidade hai case 5.000 satélites en órbita terrestre, dos que en torno ao 40% están activos, explica Pedro Pablo Campo, investigador da USC e o Observatorio Ramón María Aller. Aclara Campo que “os que nós podemos ver son os que están en órbita baixa, entre 200 e 1.500 quilómetros de altura, e que supoñen en torno a un 60% deles”. Ademais, poden verse, de cando en vez, fragmentos de lixo espacial, como fases de foguetes.
Visibles case todas as noites
A observación do ceo nocturno, se está despexado, é un dos espectáculos de balde máis fermosos que existen. Non só de astros moi afastados, senón tamén de obxectos creados polo ser humano que axudan as telecomunicacións e prestan outros servizos á humanidade. “Todas as noites poden verse un gran número deles, principalmente pouco despois do anoitecer ou pouco antes do amencer; no medio da noite non se ven porque os que serían visibles estarían metidos dentro da sombra da Terra, e nós podemos ver os satélites porque reflicten a luz do Sol”, explica Pedro Pablo Campo.
A frecuencia destes pasos depende da órbita, segundo a misión que cumpre cada satélite. Hai moitas páxinas (unha das máis seguidas e recomendadas por expertos e afeccionados é Heavens Above) nas que se ofrece información sobre as predicións dos momentos nos que estes obxectos son visibles.
E outros factores inflúen en que os obxectos espaciais sexan máis ou menos brillantes e visibles para nós. Por exemplo, “a magnitude depende do tamaño do obxecto, da porcentaxe de superficie reflectante (se ten máis paneis solares reflectirá máis luz solar) e da orientación que teña nese momento con respecto a nós”, engade o astrofísico galego.
Así, a ISS é a máis brillante con diferencia polas súas características, pero non é a única con trazos a ter en conta. E cada un deles ten unha gran historia detrás:
Iridium
É unha frota de 66 satélites de telecomunicacións que se moven en seis órbitas a distintas alturas. Ten unha historia moi interesante detrás, que resume este texto en Xataka.
E a súa forma converte a esta frota nun dos obxectos artificiais máis seguidos polos afeccionados: “Concentran parte da luz que reflicten cara a un punto, polo que desde a Terra se ve como se de súpeto emitisen un resplandor cando ese punto está dirixido ao observador”, expón Pedro.
Tiangong 2
O proxecto espacial chinés Tiangong (que significa Palacio Celestial) tivo moita repercusión cando a primeira das naves que se lanzaron, a Tiangong 1, quedou fóra de control e se precipitou contra a Terra no Pacífico Sur. A segunda das naves, lanzada en 2016, é a que está agora en funcionamento, é un paso máis na arela de conseguir a estación espacial chinesa. Mais ten os días contados: China xa anunciou que Tiangong 2 deixará de orbitar en xullo deste 2019, cando se producirá a súa reentrada controlada na atmosfera.
Hubble
Hai quen pensa que o Hubble está percorrendo o espazo tomando algunhas das imaxes máis abraiantes que puidemos ver do universo. Pero non. Desde que foi lanzado en 1990, o telescopio está en órbita a uns 590 quilómetros de altura, polo que dá unha volta ao planeta cada 96-97 minutos. E os seus pasos visibles son habituais.
Satélite de Corea do Norte
O país asiático ten o seu propio satélite, o Kwangmyongsong, que xerou unha importante lea diplomática cando foi lanzado. O hermetismo do goberno norcoreano impediu coñecer datos precisos do obxecto, pero países como Xapón ou Estados Unidos puideron confirmar que se puxo en órbita. E en Heavens Above tamén é posible consultar os seus pasos.
Lixo espacial
Son feitos imprevisibles, xa que están fóra de control, pero que poden sorprendernos se temos a fortuna de estar no lugar e no momento axeitado. Estes fragmentos de lixo, do mesmo xeito que algúns satélites inactivos, van variando as súas órbitas co tempo.
E podemos atoparnos tamén coas reentradas na atmosfera do lixo espacial. Do mesmo xeito ca os meteoros de orixe cósmica, “poden producir meteoros moi luminosos“, subliña Pedro Pablo Campo.
Anécdotas
O mundo da observación espacial ten infinidade de anécdotas, segundo conta o investigador da USC. “Hai quen segue os Iridium, tratando de ver os destellos, e algúns radioaficionados captan as frecuencias que emiten satélites, mesmo os que non son visibles a simple vista, como os xeoestacionarios”.
Outra das historias que conta Campo é doutra nave, a Skylab, que foi a primeira estación espacial dos Estados Unidos. Xa non se pode ver, porque en 1979 caeu na Terra. “Houbo fragmentos que apareceron en zonas do surleste de Australia, e o goberno rexional multou á NASA con 400 dólares por tirar lixo sen permiso“.
Podes consultar máis predicións en Heavens Above.