Únete á nosa canle de Whatsapp
A pandemia de covid deteu o mundo pero acelerou a ciencia. Nunca antes se investigara tanto e tan rápido sobre unha soa doenza. O obxectivo: recuperar o máis pronto posible a vella normalidade. Malia que a situación actual dista moito da de 2020, a comunidade científica continúa a despexar incógnitas sobre o coronavirus. Xa se sabe dende hai tempo que a covid-19 ten un nesgo segundo o sexo: os casos de maior gravidade afectan máis a homes que a mulleres. Pero… Por que? Agora, un equipo do Instituto de Investigación Sanitaria de Santiago de Compostela (IDIS) está máis preto de atopar a resposta. Acaban de publicar o primeiro estudo que analiza a expresión xénica de TLR7, un xene que podería explicar o motivo polo que algúns homes sans desenvolven covid severa.
“Xa se realizaran estudos de asociación que o relacionaban co coronavirus. É dicir, analizouse o xenoma de determinadas persoas con covid fronte a outros que non a tiñan. Non deixan de ser estudos de asociación estatística pero son un bo punto de partida”, di o xenetista Antonio Salas Ellacuriaga, coordinador estudo, explicando por que escolleron analizar TLR7 en detrimento doutros. Partindo desta base, a súa investigación tratou de ir máis alá e centrouse no funcionamento do xene. Para iso, analizaron mostras de tres tecidos: sangue, saliva e hisopos nasais. “Para moitos estudos, o máis interesante adoita ser o sangue. Ofrece moitos datos do que podería estar sucedendo noutras partes do corpo, por iso é un tecido tan codiciado. Pero nas enfermidades respiratorias é interesante saber que está a pasar nas vías naturais de entrada do virus. É dicir, o nariz e a boca”, engade Salas, tamén investigador na Universidade de Santiago de Compostela.
Analizáronse mostras de tres tecidos: sangue, saliva e hisopos nasais
A continuación analizaron os datos. Por un lado estudaron a expresión xénica de TLR7. Ou o que é o mesmo: como se expresa o xene. Por outro lado investigaron o epixenoma. É dicir, as modificacións que ten o ADN nese mesmo xene. “O que fixemos é equiparable a cando colles un rotulador fluorescente e subliñas unha palabra. A palabra segue sendo a mesma pero dalgunha maneira está diferenciada. Dende o punto de vista químico, nós analizamos os cambios de metilación que suceden na secuencia de letras do xenoma”, indica o xenetista do IDIS. Coa análise desta información, contida en tres grupos diferentes de mostras de expresión xénica e datos epixenómicos, os investigadores galegos trataron de entender por que hai un nesgo segundo o sexo na severidade da covid, afectando en máis proporción a homes que a mulleres.
A principal hipótese
“O noso estudo representa un paso adiante no entendemento de como evoluciona a enfermidade nos casos severos. Unha das hipóteses coas que traballamos é que TLR7 pode estar relacionado co lugar onde está localizado o cromosoma X. Os homes só teñen un e as mulleres dous, polo que cabería a posibilidade de que elas o expresaran máis”, argumenta Salas, dando conta de que nesta mesma explicación podería estar a clave da investigación. O experto do IDIS continúa explicando que nas etapas embrionarias moi temperás, un dos cromosomas X das mulleres inactívase (formando o que tecnicamente se coñece como corpúsculo de Barr), e así a meirande parte dos xenes localizados neste cromosoma inactivado non se expresan. Isto acontece en todas as células somáticas e o fenómeno xa foi descrito nos anos 60 pola xenetista Mary Frances Lyon. “Se as mulleres teñen dous cromosomas e os homes un ten que haber algún tipo de compensación. Hai moitas patoloxías relacionadas cos cromosomas extra, como é a síndrome de Down en relación o cromosoma 21”, explica Salas.
O xene TLR7 pode estar relacionado co lugar onde está localizado o cromosoma X
Porén, ese proceso de inactivación de cromosomas X nas mulleres faise de maneira aleatoria. É dicir, nunhas células púidose “apagar” un e noutras, outro, formándose unha especie de mosaico. O importante é que un deses cromosomas X permaneza inactivado para que non haxa problemas á hora de formar novas células”, engade o investigador do IDIS. Con todo, hai unhas zonas destes cromosomas, normalmente os extremos, que escapan á inactivación. E, curiosamente, TLR7 está localizado nun dos extremos do cromosoma X. Polo tanto, é posible que ese xene non se inactive nas mulleres e se exprese de maneira duplicada independentemente de se o cromosoma está ou non inactivado. “É dicir, prodúcese máis do que lle correspondería se estivera noutra zona do cromosoma”, explica Salas.
Os varóns expresan menos TLR7
E aquí é onde podería estar a clave para explicar unha maior probabilidade de covid severa en homes sans fronte ás mulleres: “Neste contexto cromosómico observamos moi claramente en sangue que os homes que evolucionan peor expresan moitísimo menos o xene TLR7 que as mulleres, que teñen máis capacidade para expresalo”. Segundo o investigador do IDIS, trátase dun xene “moi interesante” porque tamén adoita estar relacionado con enfermidades autoinmunes e infecciosas; o xene produce unha proteína que recoñece o xenoma dos virus RNA, como o do SARS-CoV-2 para así activar a resposta inmune. A este respecto, Salas recorda que as mulleres adoitan ter unha maior resistencia ás infeccións pero, como contrapartida, son máis susceptibles ás enfermidades autoinmunes. Nos homes sería o caso contrario.
“É un xene “moi interesante” porque tamén adoita estar relacionado con enfermidades autoinmunes e infecciosas”
ANTONIO SALAS, xenetista
“O quebracabezas encaixa: nos primeiros traballos viuse que había certa variación de TLR7 coa covid e nós demostramos que a expresión dese xene podería explicar non só que está involucrado coa doenza, senón tamén coa infección severa en varóns sans”, incide Salas. Ademais, os investigadores viron que esa expresión deficiente mantense no tempo e non só se produce na fase aguda da enfermidade. Malia que o investigador do IDIS considera que o seu estudo podería representar un “avance importante”, que abre novas liñas de investigación, aínda queda moito por facer. “Obviamente, cada tecido é un mundo e cada persoa, tamén. Pode haber distintas formas de enfrontarse ao virus pero este estudo abre unha nova porta a futuras investigacións”, conclúe o xenetista.
