As diferenzas do estado de saúde entre individuos a idades avanzadas son o resultado das predisposicións xenéticas e as respostas fisiolóxicas ao estilo de vida, a alimentación ou a calidade do soño ao longo da vida.
Un equipo internacional, con participación do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), suxire dúas vías para estimar a idade biolóxica con maior precisión que as xa existentes e sintetizan información de medidas de saúde como a talla, o peso ou a presión arterial. O traballo, que se publica na revista PNAS Nexus, mostra que a idade biolóxica pode predicir a esperanza de vida dunha persoa.
“Ter unha idade biolóxica superior á cronolóxica implica un maior risco de morrer a unha idade temperá. O cálculo da idade biolóxica é relativamente fácil porque se utiliza información obtida de maneira rutineira: talla, peso, presión arterial e medidas bioquímicas de sangue, como glicosa ou colesterol. Isto podería axudar ao diagnóstico temperán da deterioración fisiolóxica e anticipar posibles problemas de saúde e outras condicións de saúde subxacentes”, di Alberto Palloni, investigador do CSIC no Instituto de Economía, Xeografía e Demografía.
A investigación propón dúas vías de cálculo: a estimación dependente e a estimación non-dependente. En ambos os casos, a deterioración biolóxica obtense a través de un modelo de ecuacións estruturais (unha técnica de análise estatística multi-variábel) e asóciase con información adicional.
“Ter unha idade biolóxica superior á cronolóxica implica un maior risco de morrer a unha idade temperá”
ALBERTO PALLONI, investigador do CSIC
Na estimación dependente a deterioración biolóxica asóciase co risco de morrer, de forma que a idade biolóxica resultante é un indicador moi preciso de morte prematura. Esta forma de estimación permite asociar a deterioración biolóxica non só co risco de morrer senón con outros indicadores de enfermidade futura, por exemplo, o risco de ter unha discapacidade ou unha enfermidade cardiovascular.
Pola súa banda, na estimación non-dependente a deterioración biolóxica asóciase coa idade cronolóxica para estimar a idade biolóxica, non depende de información adicional.
O impacto dunha maior idade biolóxica
No traballo, no que, ademais do CSIC, participan científicos da Universidade de California nos Angeles (UCLA) e da Universidade de Wisconsin, empregouse a base de datos sobre saúde máis grande de Estados Unidos, a National Health and Nutrition Examination Survey, que inclúe información sobre 9.389 homes e mulleres de entre 30 e 75 anos. Estes individuos foron entrevistados entre 1988 e 1994 e durante eses anos tomáronselles diferentes medidas de saúde. Ademais, fíxoselles un seguimento ata decembro de 2015 para saber cantos deles faleceran.
“Os datos analizados suxiren que a deterioración fisiolóxica avanza máis rapidamente entre as mulleres, as persoas con menor educación e as persoas de orixe mexicana e afro-descendentes non hispanos en EE UU. É dicir, os individuos máis desfavorecidos teñen unha idade biolóxica maior e, por tanto, un envellecemento acelerado”, comenta Hiram Beltrán-Sánchez, profesor no departamento de Ciencias da saúde comunitaria de UCLA.
Entre as mulleres, por exemplo, o risco de morrer aumenta 129 % por cada ano de idade biolóxica superior á idade cronolóxica. No caso dos homes, o risco é algo menor, ao redor do 124%.
“Os datos analizados suxiren que a deterioración fisiolóxica avanza máis rapidamente entre as mulleres”
HIRAM BELTRÁN-SÁNCHEZ, profesor da UCLA
Os resultados, que se obtiveron no marco do proxecto ERC Advanced Grant ECHO, liderado polo CSIC, achegan información relevante sobre a esperanza de vida a partir dos 65 anos. “Desde desa idade, cando a idade biolóxica supera nun ano á idade cronolóxica supón unha redución da esperanza de vida ao redor de dous anos. Se a idade biolóxica é cinco anos superior, a diminución é aínda maior, chegando a vivir en media nove anos menos. O sorprendente foi comprobar como pequenos incrementos na idade biolóxica con respecto á idade cronolóxica tradúcense nun maior risco de morrer”, sinala Beltrán-Sánchez.
Enfermidades futuras e mortalidade temperá
Os indicadores de idade biolóxica xa se están empezando a usar na área clínica. “Aqueles que utilizan información biolóxica como a que propoñemos e os indicadores epixenéticos foron implementados como medidas alternativas da idade biolóxica das persoas. Estes indicadores, que adoitan denominarse reloxos biolóxicos, úsanse como medidas da posible deterioración fisiolóxica que acumulou o paciente e estarían relacionados co desenvolvemento de enfermidades futuras”, apunta Palloni.
Aínda que o estudo non inclúe indicadores epixenéticos na estimación da idade biolóxica, os autores indican que o seu método ten o potencial de poder engadir dita información e lograr así unha maior precisión de predición.
Referencia: “Modelling biological age and its link with the aging process” de Hiram Beltrán-Sánchez, Alberto Palloni, Yiyue Huangfu e Mary C McEniry ( Publicado en PNAS-Nexus )