Únete á nosa canle de Whatsapp
A partir de agora veremos noticias con titulares dicindo que a maioría dos hospitalizados por Covid-19 son persoas completamente vacinadas coas dúas doses. Isto é algo que, a primeira vista, pode xerar confusión e xerar máis preguntas que respostas:
Significa isto que as vacinas non funcionan?
Vou estar máis seguro se non me vacino?
Estamos diante un efecto adverso provocado polas vacinas como a xa famosa potenciación da infección dependente de anticorpos ou ADE?
O inexistente caso do fenómeno ADE nas vacinas contra a Covid-19
A resposta a todas estas preguntas é que non. As vacinas funcionaban hai meses, funcionan agora e todo apunta a que seguirán funcionando polo menos nun futuro próximo.
As persoas vacinadas van estar máis protexidas que as non vacinadas e non hai ningún indicio de ADE.
De feito, o que todo isto significa é que estamos a vacinar moito e que sempre hai que ler alén do titular.
Por que din que hai máis hospitalizados vacinados que non vacinados?
O primeiro que temos que ter en conta é que a maioría das persoas hospitalizadas por Covid-19 son persoas que pertencen a grupos de risco, principalmente persoas maiores de 60 anos. De feito, esta é a principal razón pola que estes grupos son precisamente os primeiros en recibir as distintas vacinas.
Por tanto, no momento actual atopámonos co escenario no que a maioría destas persoas en grupos de risco están xa completamente vacinadas.
Tendo en conta isto, e para explicar que ocorre, imos usar un simple modelo con números hipotéticos para facilitar as cousas.
Imaxinemos un país con 36 persoas pertencentes a grupos risco onde o 91% destas persoas recibiu as dúas doses da vacina e o 9% non se vacinou.
En azul vemos ás persoas vacinadas, e en vermello aos non vacinados:
Pasa o tempo e vemos que no grupo dos vacinados 5 persoas infectáronse requirindo hospitalización e no grupo de non vacinados isto só ocorre en 2 persoas. Xa temos o titular: O 71 % dos hospitalizados por Covid-19 son persoas vacinadas!
Aínda que o que di o titular é certo, a información é incompleta e pode xerar moita confusión se non se saben interpretar os datos que nos ofrece. Se miramos os números con ollo crítico e tendo en conta a proporción de vacinados e non vacinados veremos que a realidade é moi diferente.
Neste caso vemos que o 15% das persoas vacinadas requiriu hospitalización e esta porcentaxe sobe dramaticamente ata o 66% en persoas non vacinadas.
Se facemos os cálculos vendo o número de vacinados e non vacinados dentro do mesmo grupo de risco veremos que o titular é moi diferente. Neste caso sería máis correcto dicir que as vacinas diminúen a probabilidade de hospitalización por Covid-19 nun 77%.
Isto realmente non é algo que nos vaia coller por sorpresa. Ao contrario, é o esperable cando a maioría da poboación de risco está vacinada. Só hai que pensar que se o 100% da poboación estivese vacinada, o 100% das hospitalizacións sería de persoas vacinadas.
O 100% de poboación vacinada non se vai a alcanzar nunca porque hai persoas que por diversas razóns non poden vacinarse e outras (afortunadamente unha minoría) que simplemente prefiren non facelo.
Con todo, aínda que non vaia a ser do 100%, si que se espera unha cobertura de vacinación bastante alta (polo menos en adultos). Na seguinte imaxe podemos ver a porcentaxe de poboación completamente vacinada en distintos países:
Por que hai xente que se infecta tras recibir a vacina?
Isto ocorre principalmente porque ningunha vacina ten unha efectividade do 100%. Se se administran millóns e millóns de vacinas, o esperable é que nalgúns casos a protección non sexa a adecuada e a persoa poida desenvolver formas graves da enfermidade e mesmo falecer. O interesante aquí é saber que este número sería considerablemente maior se non tuvieramos vacinas.
Na seguinte imaxe podemos ver o número de doses das diferentes vacinas administradas no mundo. No que levamos de pandemia administráronse máis de 3.500 millóns de doses:
Ademais isto é algo que xa se describiu usando diferentes modelos. Aquí temos o exemplo dun modelo realizado en Reino Unido onde se estima que no verán o 70% das hospitalizacións e mortes serán persoas que recibiron dúas doses da vacina.
Por tanto e resumindo, sempre é importante non quedar simplemente no titular e ler a noticia e a información completa antes de sacar conclusións.
* José Manuel Jiménez Guardeño e Ana María Ortega Prieto son investigadores no departamento de Enfermidades Infecciosas do King’s College de Londres.
Cláusula de divulgación: as persoas asinantes non son asalariadas, nin consultores, nin posúen accións, nin reciben financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo e declararon carecer de vínculos relevantes alén do cargo académico citado.
La estadística sirve para hacer que unos números bien elegidos justifiquen un hecho en el sentido en que más convenga (palabras de una persona cercana a mi que se dedica profesionalmente a elaborar estadísticas en biología).