A OMS declarou esta semana que a enfermidade Covid-19 xa é unha pandemia. Hai que lembrar que esta palabra quere dicir que existe unha trasmisión sostida, eficaz e continua da enfermidade de forma simultánea en máis de tres rexións xeográficas distintas. Isto non é sinónimo de morte: non fai referencia á letalidade dun virus senón á súa transmisibilidade e extensión xeográfica. Non, non imos morrer todos.
Pero, por que agora as autoridades sanitarias insístennos tanto nesas medidas de contención e illamento e por que son tan necesarias?
Nunha epidemia por un axente infeccioso, o número de casos aumenta progresivamente conforme pasa o tempo. Para entender como se propaga unha epidemia nunha poboación hai que ter en conta tres tipos de individuos: os que poden contraer a infección, os que xa están infectados e os que se recuperaron e xa non son susceptibles de enfermar.
Ao principio o número de susceptibles é alto e o número de infectados aumenta con rapidez. Conforme vai pasando o tempo, o número de susceptibles vai diminuíndo (porque se curaron, inmunizáronse, vacinámolos ou morreron). Hai menos xente para infectar e chegamos ao pico da epidemia. É o que se denomina o límite de densidade: o número mínimo de individuos necesario para continuar a enfermidade. Unha vez alcanzado o patógeno xa non pode transmitirse con tanta eficacia na poboación e diminúe o número de casos. Así son as curvas epidémicas.
O rápido que vaia a epidemia e o bicuda que sexa esa curva depende de moitos factores. Entre outros, a transmisibilidade do virus e se a poboación é máis ou menos susceptible de infectarse. O problema con este coronavirus SARS-CoV-2 é que é moi transmisible e, ao ser novo, a poboación non tivo contacto previo con el, non teñen inmunidade e, en principio, todos somos susceptibles de enfermarnos.
Saber en que momento da curva epidémica estamos é moi difícil.
Se a epidemia vai moi rápido e a curva é moi aguda, un dos problemas máis graves é o colapso do sistema sanitario. Non é o mesmo ter 10 casos en 10 días, que 100 nun só día. Aínda que o 80% dos casos de infección por SARS-CoV-2 poden ser asintomáticos ou leves, nun 16% pode causar pneumonía e nun 4% pode chegar a ser mortal (cifras provisionais).
As pneumonías non son catarros, poden ser moi graves e en moitos casos requiren ir a un hospital e mesmo ser ingresado. Ese é o gran problema, que se exceda o límite de capacidade do sistema sanitario e este colapse.
O que queda por encima do límite de capacidade poden ser mortes.
Por iso, é tan importante frear a curva, as medidas de intervención. O obxectivo non é que a xente non se infecte, isto probablemente xa sexa inevitable, senón que se atrase e reduza o pico da epidemia. Para iso, hai medidas de contención que se aplican nos primeiros días da curva. É cando tes poucos focos e moi localizados, sabes como se infectaron, podes diagnosticar e illar ao infectado e facer un seguimento á xente que estivo en contacto con esa persoa e poñelos en corentena.
Illando os focos poderíase frear a curva.
Pero ás veces con iso non é suficiente e o número de contaxiados aumenta. Como dixen, saber en que momento estamos da curva epidémica é moi difícil. É entón cando debes adoptar medidas máis drásticas, corentenas sociais, que deben ser o máis eficaces e sostibles no tempo e o menos disruptivas posibles.
Imaxe que representa a importancia da acción individual á hora de frear unha epidemia.
Cales son esas medidas? Que beneficio real terá cada unha para frear a curva e que risco supón para a vida do cidadán? Esa é unha decisión moi difícil e complexa. Para iso están as autoridades sanitarias e os gobernos, que son os primeiros responsables.
Por tanto, agora estamos en fase de frear a curva. Quizá ti sexas dese 80 % de persoas sas que se infectarán e pasarano de forma máis ou menos leve. Pero as túas accións poden contribuír a frear a curva ou a que excedamos a capacidade do sistema. Temos que blindar os nosos hospitais e protexer aos nosos sanitarios. Temos que protexer aos máis débiles, aos máis susceptibles de enfermar e mesmo morrer, non só polo virus senón polo colapso sanitario. As persoas maiores con patoloxías previas son as máis vulnerables.
Por iso, todas estas medidas que nos están anunciando son tan importantes. Son difíciles, incómodas, afectarannos economicamente, pero son necesarias. O mellor para un virus é moita xente, moi xunta e movéndose. Canto menos movámonos e máis separados esteamos, mellor.
10 consellos básicos para #FrearaCurva:
-
-
Non se deixe levar polo pánico, estar alerta non é alarma.
-
Lave as mans con frecuencia e poña en práctica bos usos ao esbirrar e toser.
-
Exerza unha distancia social: non dea bicos, abrazos, nin a man. Busque alternativas.
-
Non acuda a sitios con moita xente: eventos culturais, deportivos e de entretemento.
-
Evite viaxar se non é totalmente imprescindible. Reduza as súas viaxes en transporte público, especialmente se pertence a un grupo de risco.
-
Se pode, reduza reunións e traballe desde casa.
-
Se ten algún síntoma, quédese na casa e use os teléfonos indicados para iso.
-
Non vaia ao hospital se non é absolutamente imprescindible.
-
Coide e protexa especialmente ás persoas máis vulnerables, con patoloxías previas e maiores.
-
Sobre todo manteña a calma, tamén hai boas noticias sobre o coronavirus.
-
Isto pasará, pero temos que conseguir frear o golpe. Lembre: a vacina é vostede!
Información para a cidadanía do Ministerio de Sanidade.
Información para a cidadanía do Servizo Galego de Saúde.
Ignacio López-Goñi é Catedrático de Microbioloxía na Universidad de Navarra.
*Cláusula de divulgación: non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes alén do cargo académico citado.
