Venres 29 Marzo 2024

Por que hai diferentes vacinas contra a gripe?

* Un artigo de 

Moitos de nós pasamos algunha vez por episodios repentinos de malestar, cansazo, dor muscular, febre e dor de cabeza. Tras unha ou dúas semanas, imos atopándonos mellor e o problema desaparece.

Publicidade

Estes indicios poden ser consecuencia da gripe, enfermidade producida por un virus moi cambiante, estacional e que adoita afectar en épocas de frío. Os síntomas foron xa descritos polo famoso Hipócrates hai 2.400 anos.

Que virus produce a gripe?

O virus causante da gripe coñécese como influenza, da familia dos Orthomyxoviridae. Ten un contido xénico de ácido ribonucleico (ARN) e unha envoltura lipídica coas proteínas Hemaglutinina e Neuraminidasa. Coñécense varias cepas, aínda que as máis comúns son as A, a B e a C.

O tipo para teñen unha gran capacidade de cambiar a súa secuencia (mutación). Ademais, pode recombinar entre virus que afectan a distintos animais (porcos, aves e humanos).

En situacións onde hai gran proximidade entre eles, o porco pode infectarse de varios destes virus (aviario, humano e porco), e crear un novo virus que é mestura de varios. Este pode infectar ao home e producir unha pandemia.

Desde que se ten constancia histórica e desde, polo menos, o ano 1500, describíronse máis de 30 pandemias. A máis letal foi a de 1918, chamada gripe española, que matou en dous anos entre 40 e 100 millóns de persoas en todo o mundo. En realidade, esta non comezou en España, pero ao non atoparse o país na contenda da Primeira Guerra Mundial, foi a primeira en informar de contagios por esta gripe.

Desde entón, houbo máis pandemias. Por exemplo, a gripe asiática, en 1957, ou a de Hong Kong, en 1968. A máis recente, en 2009 e denominada gripe A, foi producida polo virus H1 N1, a recombinación de dous virus da gripe porcina, un da aviaria e outro da humana.

A cepa de tipo B tamén adoita mutar con frecuencia, pero adoitan ser mutacións puntuais. É máis estable e adoita cambiar cada 4 ou 5 anos. Por último, a cepa C, produce unha infección moito máis leve.

Como me protexo da gripe?

O virus da gripe transmítese por vía aérea a partir dunha persoa infectada a outra. Non hai medicamentos que curen a enfermidade, só diminúen os síntomas. Agora ben, si existen vacinas que preveñen que nos infectemos e, por tanto, diminúen a súa mortalidade e secuelas.

Como se fai a vacina da gripe?

Para facer a vacina, primeiro hai que coñecer que cepas están a circular. Diso encárganse determinados centros que colaboran coa Organización Mundial da Saúde (OMS) e máis de 120 institucións en 99 países.

Diante de casos sospeitosos de gripe, tómanse mostras de pacientes e remítense para secuenciar o virus. Desta forma, faise un control continuo dos tipos de cepas que están a circular (por hemisferios norte e sur) e tamén se aparecen novas variantes.

A comunidade científica acorda o desenvolvemento das vacinas en función das cepas que están a circular

En base a estes datos e coas cepas dos virus que se atoparon, prepárase a vacina. Dado que o virus da gripe presenta gran variabilidade, esta debe ser modificada practicamente cada ano. A maioría das que se comercializan empregan virus inactivados (mortos).

Vacinas para a campaña 2020-2021

As vacinas fronte á gripe fixéronse tradicionalmente utilizando tres cepas (trivalente): dous do tipo A e unha de B.

Con todo, viuse que actualmente son catro as cepas que están circulado, por iso as vacinas preparadas e autorizadas para o curso 2020-2021 son tetravalentes:

  • A IIV4 contén 4 cepas (dúas da A e dúas de B) e haina de varias casas comerciais. Todas elas inclúen a dose convencional ou estándar e están indicadas para menores de 65 anos. Agora ben, dependendo do tipo de vacina, a idade de inicio pode variar.
  • Na vacina HD-IIV4 inclúense as mesmas catro cepas, pero nunha dose maior (catro veces máis). Esta vez, está indicada para maiores de 65 anos.
  • A allV4 (con adxuvante MF59) ten un ingrediente engadido que incrementa a resposta inmunitaria. Está aprobada para maiores de 65 anos.
  • A cepa da vacina ccllV4, outra das que se están utilizando, crece en cultivos celulares, non en ovos de pito. É así xa que se destina a persoas con alerxia severa ao ovo.
  • A vacina RIV4 (recombinante hemaglutinina) é para maiores de 18 anos.
  • Por último, a LAIV4 (intranasal), emprega virus atenuado. Utilízase para pacientes dun rango de idade de entre 2 e 49 anos.

Isto non quere dicir que non sigan existindo vacinas trivalentes, como a HD-IIV3, a allV3 ou a LAIV3. Con todo, estas están a ser substituídas polas anteriores.

Que cepas conteñen as vacinas?

  • A/ Guangdong-Maonan/SWL1536/2019 (H1N1) pdm09- like virus,
  • A/Hong Kong/2671/2019 (H3 N2)- like virus,
  • B/Washington/02/2019 (Vitoria lineage)- like virus
  • B/ Phuket/3073/2013 (Yamagata lineage)- like virus (esta é a cepa nova que non está incluída na trivalente)

As baseadas en cultivo celular inactivado (ccIIV4) e recombinante (RIV4), teñen as mesmas cepas, excepto a primeira A que é a A/ Hawaii/70/2019 (H1 N1) pdm09-like virus,.

Como se decide a quen se lle administra unha ou outra vacina? De que depende?

Como e a quen se administra unha vacina dependerá sobre todo da idade da persoa. Os anciáns responden peor a novos patóxenos, é dicir, inféctanse máis e de forma máis grave. Ademais, a súa resposta inmunitaria non é tan potente fronte ás novas vacinas, debido á inmunosenescencia.

Para evitar este problema, hai dúas estratexias dirixidas aos pacientes maiores de 65 anos: ou ben vacinar con máis dose (catro veces máis, como a HD-IIV4) ou utilizar elementos que potencien a resposta inmunitaria, os adxuvantes (como na allV4). Para menores de 65, empréganse vacinas con dose estándar.

Existen outras situacións que tamén condicionan o tipo de vacina a empregar. Por exemplo, naquelas persoas con historia previa de reaccións alérxicas severas ao ovo, hai vacinas alternativas (como a recombinante RIV4 ou a que emprega células ccIIV4).

Con respecto á intranasal (LAIV4), ten contraindicacións: non se pode empregar en persoas que carecen de bazo, que presentan alteración da barreira hematoencefálica ou que teñen algunha inmunodeficiencia.


* África González Fernández é catedrática de Inmunoloxía (Centro de Investigacións Biomédicas-CINBIO) da Universidade de Vigo.

Cláusula de divulgación: Co-promotora da empresa Nanoimmunotech, spin-off da Universidade de Vigo e Zaragoza. Presidenta da Sociedade Española de Inmunoloxía (2016-2020) e da Fundación Inmunología y Salud.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Por que o exercicio físico axuda a que os tratamentos médicos funcionen mellor?

É unha ferramenta barata, fácil de usar e moi efectiva coa que podemos mellorar o prognóstico da maioría de enfermidades

Como lograr vivendas autosuficientes como a Estación Espacial Internacional

As casas do futuro tenderán a comportarse como un ser eficiente e autosuficiente, que trate de vivir en simbiose coa contorna natural

Teño que poñer xeo se sufro unha lesión? A ciencia desaconséllao, e por unha boa razón

Algúns inflamatorios, incluíndo a auga xeada, modifican o proceso inflamatorio e favorecen as malas recuperacións e a fibrose

O CINBIO explora novas estratexias terapéuticas para trastornos do sistema inmune

O proxecto coordinado pola investigadora Verónica Salgueiriño estuda as citoquinas, as cales facilitan a comunicación entre as células do sistema inmunolóxico