Únete á nosa canle de Whatsapp
A pandemia non terminou, e non sabemos como nin cando terminará. O nivel de incerteza segue sendo moi alto. Aínda hai moitas cousas que non sabemos de ómicron e predicir como evolucionará o virus é moi arriscado. Non podemos descartar que mesmo a situación empeore, pero tamén podemos atopar algunhas boas noticias que nos permiten seguir sendo moderadamente optimistas.
1. A infección por ómicron supón un menor risco individual de hospitalización e falecemento
Cada vez hai máis evidencias de que a infección por esta variante supón un menor risco de hospitalización. As primeiras análises que chegan de Sudáfrica suxiren un risco reducido de hospitalización entre as persoas infectadas con ómicron en comparación coas infectadas con outras variantes, no mesmo período de tempo.
Ademais, unha vez hospitalizadas, as persoas infectadas con ómicron tiñan un risco reducido de enfermidade grave en comparación coas persoas infectadas por delta. É probable que parte desta redución se deba a unha alta inmunidade da poboación.
Noutros países empeza tamén a ser ilustrativo o desencaixe entre infectados por ómicron e o número de pacientes que entran na UCI e falecen por covid-19, aínda que aínda sexa difícil determinar se a nova variante é menos virulenta ou se é efecto da inmunidade da poboación (infeccións previas e vacinación), ou por ambas as cousas á vez. En Sudáfrica notifícase un 65 % menos de hospitalizacións; en Escocia, un 60 %; e en Inglaterra, un 40 %.
Un recente informe do Imperial College de Londres conclúe que as persoas que contraen ómicron teñen unha menor probabilidade de necesitar atención hospitalaria en comparación coa variante delta.
A Axencia de Seguridade Sanitaria do Reino Unido, no seu informe de avaliación de riscos para a variante, xa cualifica de “risco relativo moderado” a posibilidade de hospitalización por ómicron, comparado con delta (aínda que admite que aínda non hai datos sobre a gravidade unha vez no hospital ou a mortalidade).
2. Nalgúns países os casos caen en picado
En Noruega, Holanda, Bélxica, Alemaña, Sudáfrica ou Austria xa comezou a diminuír o número de casos. É posible que en varios destes países se mesturen o efecto de Delta e Ómicron. Algúns, ademais, levaban varias semanas con restricións.
Pero se nos fixamos en Sudáfrica, o que efecto de ómicron parece máis evidente, o aumento foi explosivo e exponencial e a caída tamén parece ser moi rápida. Algúns suxiren unhas catro-cinco semanas de subida ata chegar ao máximo e outro tanto de baixada.
Quizá esta sexa a mellor noticia. Aínda que a posibilidade individual de hospitalización sexa menor, un muro vertical de casos é tremendamente perigoso para o sistema sanitario e pódeo levar ao colapso. Por iso, a caída en picado de casos é unha moi boa noticia.
3. As vacinas protexen fronte a ómicron
As persoas con dúas doses permanecen protexidas fronte á hospitalización, aínda que perdesen parte da protección fronte á infección.
Probablemente isto é debido a que a maioría das vacinas proporcionan unha resposta celular que non se ve afectada por esta variante. Tamén hai datos que demostran que unha terceira dose das vacinas ARN mensaxeiro teñen unha potente capacidade neutralizante contra ómicron.
Ademais, xa se están desenvolvendo novas vacinas universais fronte ao SARS-CoV-2 e todas as súas variantes, incluída ómicron.
4. Hai fármacos eficaces contra ómicron
A revista Science presenta na súa portada ao medicamento Paxlovid, un novo antiviral oral, inhibidor da proteasa viral, cunha capacidade de diminuír o risco de covid-19 grave en máis dun 90 %. Este antiviral xa foi aprobado pola FDA.
O Paxlovid é un inhibidor dunha das proteasas do SARS-CoV-2, a denominada 3CL. O tratamento combínase con outro inhibidor das proteasas, o ritonavir, que foi empregado contra o VIH.
Como a variante ómicron non presenta mutacións nesas proteínas que son a diana de Paxlovid, é moi probable que este fármaco sexa igualmente eficaz coa nova variante na vida real. Polo menos, segundo informou a empresa Pfizer, os ensaios in vitro así o demostran.
Pero aínda hai máis. O anticorpo monoclonal Sotrovimab, da empresa GSK, tamén parece que é eficaz contra ómicron. Trátase dun anticorpo que se une a unha zona concreta (epítopo) no SARS-CoV-2 compartido co SARS-CoV-1 (o virus que causa o SARS), o que indica que ese epítopo está moi conservado. Isto dificulta que se desenvolvan resistencias nas novas variantes.
O Remdesivir, un inhibidor da ARN polimerasa viral, é outro antiviral que en pacientes non hospitalizados con síntomas covid-19 resultou nun 87 % menos de risco de hospitalización ou morte que o placebo. Gilead, o fabricante de Remdesivir, levou a cabo unha análise da información xenética de ómicron e non atopou mutacións que afecten á diana deste fármaco, polo que é moi probable que este antiviral siga sendo activo contra esta variante.
Ata a data, a actividade antiviral de Remdesivir foi confirmada in vitro contra todas as outras variantes do SARS-CoV-2, incluíndo alfa, beta, gamma, delta e épsilon.
5. Ómicron infecta menos as células pulmonares
Polo menos en modelos celulares e en hámsteres. É verdade que non temos o dato en humanos, pero existen varios traballos preliminares que suxiren que a variante ómicron multiplícase peor en células pulmonares, o cal podería ser indicativo da súa menor virulencia (aínda que habería que comprobar que ocorre noutros órganos).
Aínda a situación é moi delicada, sobre todo polo explosivo aumento de casos que están a levar ao sistema sanitario ao colapso. Se antes 1 de cada 100 casos acababa no hospital, agora, grazas ás vacinas, son 1 de cada 1.000, pero se aumenta de maneira exponencial o número de casos, as hospitalizacións tamén aumentarán e colapsará o sistema, como xa estamos a ver. Por iso temos que ser moi cautos.
De todos os xeitos, estas noticias, aínda que preliminares, son boas noticias e permítennos seguir sendo optimistas. 2020 foi o ano do virus, 2021 o das vacinas de ARN mensaxeiro e oxalá 2022 o comezo do fin da pandemia.
atedrático de Microbiología na Universidad de Navarra.
Unha versión deste artigo foi publicada no blog do autor, microBIO.
Cláusula de divulgación: Ignacio López-Goñi non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis aló do cargo académico citado.
