Únete á nosa canle de Whatsapp
Na actualidade, a acuicultura en países desenvolvidos dispón dos coñecementos e medios técnicos para ser unha actividade sustentable desde o punto de vista ambiental ofrecendo produtos sans, seguros e de calidade. Aínda que nos últimos anos se realizaron grandes progresos no desenvolvemento de medidas de prevención e control dos axentes etiolóxicos das principais enfermidades de repercusión económica en acuicultura, é importante incentivar a investigación nalgúns aspectos pouco explorados, como son o estudo da composición e función do microbioma de peces e a avaliación do impacto do cambio climático na prevalencia de enfermidades en animais en cultivo.
Está amplamente aceptado que o microbioma intestinal de vertebrados xoga un papel fundamental no desenvolvemento do hóspede, na súa fisioloxía e na súa saúde. Con todo, a maioría do coñecemento sobre a estrutura e función do microbioma intestinal procedeu de estudos realizados en mamíferos e en moi poucos se explorou o dos peixes. Nos últimos anos, os métodos moleculares independentes do cultivo, como é o caso das tecnoloxías de secuenciación de nova xeración, permitiron a descrición e caracterización en detalle e cun custo reducido das complexas comunidades de microorganismos que colonizan o intestino dunha gran variedade de peixes, con énfase nas especies economicamente importantes en acuicultura como o salmón, a troita, a tilapia e a carpa, co fin de dilucidar os factores que poden influír na composición desas comunidades microbianas. Como ocorre noutros vertebrados, o principal obxectivo destes estudos sobre as comunidades que compoñen o microbioma intestinal dos peixes é coñecer se existe un “microbioma común”. É dicir, se hai algúns membros da comunidade microbiana presente en todos os individuos e especies de peixes.
Factores ambientais como a salinidade, a dieta ou a estación determinan a microbiota intestinal dos peixes
A maioría dos estudos indican que algúns factores ambientais como salinidade, estación e localidade xeográfica; factores nutricionais (tipo de dieta) e a filoxenia do peixe hóspede son determinantes na composición do seu microbioma intestinal, aínda que a relevancia de cada un deses factores non está clarificado. Así, por exemplo, os microbiomas de peixes de auga doce gardan máis semellanza entre si, alén da súa filoxenia, que cos microbiomas de peixes de auga de mar. De todas as maneiras, independentemente do tipo de peixe estudado, o seu microbioma intestinal parece estar dominado por bacterias dos Phyla Proteobacteria, Fusobacteria e Firmicutes seguido en menor proporción por Bacteroidetes, Actinobacteria e Verrumicrobia.
É interesante mencionar que unha das especies atopadas no intestino de peixes, principalmente nos de auga doce, é Cetobacterium somerae, pertencente ao phylum Fusobacteria, a cal foi descrita por vez primeira no intestino de nenos con autismo. Aínda que esta bacteria é coñecida por producir grandes cantidades de vitamina B12 e atribúeselle capacidade de inhibir o crecemento de patóxenos, a súa función no intestino de peixes é descoñecida debido á dificultade para o seu illamento en condicións de laboratorio. Aínda queda moito para poder comprender as complexas interaccións entre o microbioma intestinal e o seu hóspede. Polo tanto, ata que non poidamos coñecer como inflúen eses microbiomas intestinais na dixestión, función inmune, conduta e na saúde xeral dos peixes, non se poderán manipular as comunidades bacterianas do intestino dunha forma eficaz para a prevención de enfermidades en sistemas de cultivo e aumentar a produción da acuicultura.
Por outra banda, é coñecido que o incremento da temperatura da auga e acidificación dos océanos, así como alteracións na salinidade debidas ao cambio climático, poden causar os seguintes impactos biolóxicos sobre a acuicultura:
– Alteracións na fisioloxía dos animais acuáticos en cultivo, o cal pode reducir a súa resposta inmune fronte a patóxenos.
– Cambios na abundancia ou diversidade das poboacións dos microorganismos potencialmente patóxenos no medio acuático.
– Modificación do perfil global de expresión xénica dos patóxenos o que pode orixinar a aparición de novos biotipos, serotipos ou cepas cun grao de virulencia incrementado.
– Cambios no patrón de crecemento, maduración e reprodución das especies de cultivo o que diminúe a calidade do produto e fainas máis vulnerables a enfermidades.
Ademais, non hai que esquecer que o cambio climático causa alteracións ambientais que indirectamente poden repercutir negativamente na acuicultura. Algunhas delas son:
– Aumento de episodios de mareas vermellas e proliferación de medusas, o cal pode orixinar:
– Toxicidade directa para as especies en cultivo.
– Unha achega de nutrientes que facilita a proliferación de bacterias potencialmente patóxenas.
– Substratos axeitados para a formación de biofilms por algúns microorganismos patóxenos.
• Desprazamento de hábitat de especies de peixes a zonas máis frías, as cales poden ser portadoras de novos patóxenos.
• Episodios de mortalidades masivas en poboacións naturais, o que pode causar un salto de especie dos axentes etiolóxicos ás poboacións en cultivo.
En resumo, para que o sector da acuicultura sexa competitivo é necesario un estudo multidisciplinar no que se analicen as repercusións do cambio climático na produción acuícola co fin de poder establecer con suficiente antelación plans de acción para mitigar os impactos biolóxicos do devandito fenómeno sobre as especies en cultivo.
