No Día Internacional da Eliminación da Violencia contra a Muller é importante analizar como opera a “política sexual” das Big Tech e a expansión imparable da misoxinia dixital, unha das ameazas máis urxentes da contorna en liña.
O paradoxo é evidente: estes espazos, deseñados inicialmente para democratizar o diálogo e fomentar a comunidade, convertéronse tamén en canles para unha toxicidade contra as mulleres cada vez máis sofisticada.
Grandes titáns tecnolóxicos operan baixo modelos que maximizan as interaccións e as ganancias, chocando con conceptos, principios, valores e procedementos democráticos. Como resultado, o ecosistema virtual transformouse nun espazo marcado por unha semiótica sexista e misóxina omnipresente que permea a cultura globalizada dominante e facilita a reprodución de estereotipos sexistas, con efectos prexudiciais para as mulleres.
Investigacións recentes documentaron a magnitude do problema: un estudo recente no que se analizaron 349.500 fotos de Google View revelou como estes prexuízos se reflicten nas imaxes mostradas neste espazo virtual, que reflicten un importante nesgo de xénero. En canto ao ciberacoso e a obxectivación feminina, estudos indican que un 60% das mozas en todo o mundo sufriron ciberacoso, e en España esta cifra ascende ao 80%.
Plataformas como OnlyFans reforzaron un sistema de obxectivación das mulleres, cun 97% de corpos femininos mostrados —o 97% das creadoras de contidos en OnlyFans son mulleres e só o 3% son homes—.
Un estudo realizado por Sensity AI en 2020 atopou que o 97% das imaxes deepfake eran de mulleres e nenas. Hai 700 millóns de páxinas web porno, 3.500 millóns de visitas ao mes en Pornhub, e o 99% das vítimas de vídeos pornográficos deepfake son mulleres.
Recentemente, no 70% das escolas de Corea do Sur detectáronse grupos de alumnos en Telegram que realizaban deepfakes sexuais con fotos das súas compañeiras. En Portugal detectouse un chat de Telegram onde 70.000 homes intercambian fotos de carácter sexual de mulleres da súa contorna.
En efecto, o uso de intelixencia artificial abriu unha nova fronteira para o abuso dixital. A ONU alertou sobre o incremento de imaxes xeradas por IA que simulan abusos sexuais infantís.
Esta realidade é parte dunha desigualdade estrutural máis ampla no ámbito tecnolóxico, onde as mulleres continúan estando infrarrepresentadas nas áreas STEM, así como en intelixencia artificial, con só un 22% de presenza en IA e un 29% en investigación e desenvolvemento, impactando directamente no desenvolvemento de tecnoloxías e na cultura resultante.
A misoxinia dixital está a converterse nunha arma de desestabilización social. A normalización de discursos hostís cara ás mulleres é unha ameaza tanxible para a seguridade global. E na medida en que os xigantes tecnolóxicos continúen beneficiándose economicamente da viralidade destas mensaxes, a situación parece lonxe de mellorar. Este “capitalismo de desastre” está a erosionar a cohesión social e a calidade das democracias.
A responsabilidade da ‘enshittification’
O fenómeno da enshittification, como o chama o xornalista canadense, é un ciclo no que os servizos en liña, en lugar de mellorar, experimentan unha degradación progresiva da súa calidade. Neste caso, pódese concluír que asistimos a unha imparable enshittification misóxina do ecosistema dixital.
O dano é profundo e duradeiro. En termos de benestar, atopouse que as persoas con acceso a internet están un 8% máis satisfeitas coas súas vidas que aquelas que non o teñen, salvo no caso das mulleres de entre 15 e 24 anos, quen experimentan unha situación diferente.
Paralelamente, estamos a ser testemuñas dun fenómeno de fanatismo pospolítico onde a viralidade da misoxinia vese amplificada pola alianza entre as administracións políticas autoritarias e antidemocráticas e os líderes de grandes corporacións tecnolóxicas, que utilizan o seu poder para erosionar os dereitos das mulleres a nivel global.
A pregunta que xorde é: que medidas podemos tomar para frear esta ameaza en expansión? É urxente que tanto gobernos como cidadanía tomen conciencia desta situación e actúen para protexer os dereitos humanos, expropiando o espazo dixital de utilidade pública.
As plataformas dixitais deben asumir a súa responsabilidade na creación de espazos seguros e respectuosos. Con todo, o problema vai máis aló da tecnoloxía: require de políticas globais e un compromiso colectivo para erradicar a misoxinia e construír un futuro dixital máis compasivo, humano e xusto.
Cláusula de divulgación: Águeda Gómez Suárez non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.
