Únete á nosa canle de Whatsapp
“Colle o paraugas se non queres mollarte, que me está matando o xeonllo”. Desde sempre vemos aos nosos maiores –e a medida que avellentamos, a nós mesmos– relacionar a dor de ósos ou articulacións cos cambios meteorolóxicos.
A crenza popular vén de lonxe. Xa nos tratados hipocráticos e na medicina tradicional chinesa aparecen referencias a doenzas reumáticas que empeoran a causa do frío ou o vento.
Pero teñen fundamento este tipo de predicións? Realmente poden doer os ósos ou as articulacións coa humidade?
A artrose, unha enfermidade da cartilaxe
Empecemos polo principio. A artrose é unha enfermidade dexenerativa que afecta as articulacións. Prodúcese debido ao desgaste da cartilaxe que tapiza ao óso subcondral, situado nos extremos óseos. Cando a enfermidade avanza, o óso queda sen o efecto amortecedor da cartilaxe, a fricción co outro óso provoca dor e a articulación defórmase.
A cartilaxe é un tecido formado por células altamente especializadas chamadas condrocitos que se atopan embebidas nunha matriz flexible moi hidratada que elas mesmas se encargan de renovar. Con todo, debido a que os condrocitos –a pesar de ser células de vida longa– carecen da habilidade para dividirse e, por tanto, non poden ser substituídos, a capacidade de rexeneración deste tecido é practicamente nula.
Pode o frío causar dor?
A presión atmosférica baixa, habitual durante os meses máis fríos e húmidos do ano, podería ser responsable do empeoramento dos síntomas das enfermidades reumáticas. Sobre todo pola súa capacidade de inducir dilatacións e contraccións nos tecidos que conforman ou rodean ás articulacións, estimulando os receptores da dor – nociceptores–, que responden tanto a estímulos mecánicos como térmicos.
Ademais, o frío provoca que o líquido sinovial que lubrica as articulacións adquira unha aparencia menos fluída, o que podería contribuír a unha maior rixidez.
Varios estudos científicos trataron de esclarecer a relación que existe entre os factores meteorolóxicos e a sintomatoloxía das doenzas do noso sistema osteoarticular. Unha das primeiras referencias científicas neste sentido procede dun estudo de 1948 realizado sobre 18 pacientes con artrite reumatoide, unha enfermidade autoinmune da cartilaxe. Nel concluíase que un ambiente seco e caloroso melloraba os síntomas e signos da enfermidade.
Moito máis recente é outra investigación sobre a relación entre os ceos nubrados e as dores articulares do profesor William G. Dixon, director do Centro de Epidemioloxía contra a Artrite da Universidade de Manchester.
Para levala a cabo analizáronse os datos de 2.658 pacientes con artrite durante un período de tempo de 15 meses. Diariamente, cada individuo rexistraba os seus síntomas de dor mentres que os seus teléfonos arquivaban a través dunha aplicación o tempo no lugar onde se atopaban.
A análise dos datos mostrou unha relación significativa entre a dor e a humidade relativa, a presión e o vento. Concretamente, nos días de mal tempo incrementábase ata un 20% a dor que padecían os pacientes.
Estado de ánimo e clima
Doutra banda, a psicoloxía tamén parece ter algo que dicir sobre isto. O noso estado de ánimo, o noso bo ou mal humor relativo, inflúe na intensidade ou mesmo na frecuencia coa que percibimos a dor.
Algúns estudos parecen indicar que o bo humor aumenta a nosa resistencia a certos síntomas, mentres que o mal humor aumenta a nosa sensibilidade fronte a estímulos desagradables, incluído a dor.
Outro factor para ter en conta é que existen diferenzas socioculturais na maneira na que expresamos o sufrimento xa que non todas as culturas teñen a mesma facilidade para falar da dor.
En definitiva, aínda que aínda non coñecemos os mecanismos fisiopatolóxicos responsables da exacerbación da dor fronte aos cambios no clima, parece existir unha relación entre estes fenómenos. Como en tantas outras cousas, tamén nisto hai que fiarse do que nos din os nosos avós.
* Arancha R. Gortázar é profesora Titular de Bioloxía Celular e investigadora principal do grupo Fisiopatología ósea da Universidad CEU San Pablo, e Irene Tirado é investigadora na mesma institución.
Cláusula de divulgación: Arancha R. Gortázar é membro da Universidad San Pablo CEU, do mesmo xeito que Irene Tirado, que ademais pertence ao Instituto de Medicina Molecular Aplicada (IMMA)
