Xoves 28 Marzo 2024

As consecuencias da incorrecta eliminación de millóns de máscaras

* Un artigo de

A ONU estima que cada ano se botan ao mar 13 millóns de toneladas de plástico e que a metade deste material producido a nivel mundial é para artigos dun só uso. No Mediterráneo, vértense unhas 570.000 toneladas de plástico cada ano, o equivalente a 33.800 botellas de plástico por minuto.

Publicidade

Se a metade da poboación de España usa unha nova máscara cirúrxica todos os días, utilizaríanse ao redor de 705 millóns de máscaras por mes. Se tan só o 1 % delas non se eliminan adecuadamente durante un ano, xeraríanse aproximadamente uns 84,6 millóns de máscaras contaminadas, moitas das cales terminarán no mar.

Aínda que as luvas non se recomendan oficialmente para o uso cotián, a miúdo os supermercados e outras tendas fan que os compradores os utilicen para entrar. As luvas tampouco se reciclan en España.

Consecuencias dunha mala xestión

As cidades españolas xa notaron o crecente problema do lixo derivado da protección fronte ao coronavirus. De feito, varios municipios estableceron multas para os que non se eliminen de forma axeitada. Van desde 100 € ata 3.000 € en Toledo.

Segundo estimacións da Politécnica de Turín, durante o levantamento da fase de confinamento, Italia necesitará 1.000 millóns de máscaras e 456 millóns de luvas por mes.

En Kalamata, unha cidade grega ao suroeste de Atenas, as luvas, as toalliñas e os frascos de desinfectante refugados aparecen esparexidos en parques, beirarrúas e estradas.

Residuos similares están a causar problemas en metrópoles máis grandes como Nova York e Londres. Mesmo chegaron ata as deshabitadas illas Soko, a poucos quilómetros de Hong Kong.

Segundo un informe de WWF, “se só o 1 % das máscaras se eliminaran de forma incorrecta e dispersa na natureza, isto resultaría en que ata 10 millóns de máscarillas mensuais contaminarían o medioambiente”.

Ademais, o informe advirte que, tendo en cuenta que o peso de cada máscara é de aproximadamente 4 gramos, máis de 40.000 quilogramos de plástico acabarían na natureza.

Como facilitar a súa xestión

Gran parte do equipo de protección persoal (EPP) que usan os traballadores da saúde, como luvas, máscaras e batas, emprégase unha soa vez antes de refugarse.

As máscaras importadas de China están feitas de múltiples capas de diferentes materiais ou polímeros. Esta complexidade fai que sexa difícil reciclalas.

As máscaras hixiénicas deben constar de 5 partes cunha gran cantidade de plástico:

  • Dúas capas de tecido que constitúen a parte exterior da máscara. É de tipo spunbond de 40 g/m², cun 100 % de polipropileno hidrófobo.
  • Dúas capas de tecidos spunlace de 40 g/m² con 80 % poliéster e 20 % viscosa que constitúen a parte media da máscara.
  • Unha capa de tecido spunbond de 20 g/m², 100 % polipropileno hidrófobo, que constitúe a parte interior da máscara.

A OMS afirma que lavar regularmente as mans ofrece maior protección para frear o contaxio da Covid-19 que o uso de luvas de goma cando se está en áreas públicas. Os Centros de Control e Prevención de Enfermidades dos Estados Unidos indican que as máscaras de tea lavables ofrecen a protección necesaria para o público.

Segundo Claudia Brunori, química da Axencia para as Novas Tecnoloxías, Enerxía e Desenvolvemento Económico Sostible de Italia, “os países deberían tratar de desenvolver produtos feitos do mesmo polímero, que podamos rastrexar e colleitar en contedores selados, onde poidan desinfectarse e reciclarse”.

Isto está a suceder en Italia a pequena escala a nivel local. As ONGs, as institucións e os investigadores crearon EPP reutilizables, onde se retén a estrutura da máscara e só se elimina o filtro.

Mike Bilodeau, director rexional de Plastic Oceans para Europa, suxire que en lugar de importar estes equipos, deben fabricarse localmente e de forma que os elementos plásticos poidan reciclarse e reutilizarse.

Os límites da lexislación sobre plásticos

A UE introduciu o ano pasado regulación para abordar o lixo mariño. A directiva sobre plásticos dun só uso, que debe converterse en lei a nivel nacional este ano, inclúe a prohibición dos plásticos dun só uso, como bastóns de algodón, cubertos e outros envases. As máscaras e luvas médicas non están incluídos.

A asociación europea de convertedores de plásticos xa pediu que a lexislación da UE atrásese un ano debido á Covid-19. Con todo, Bruxelas rexeitou a petición. Aínda así, hai evidencias do regreso aos vasos de plástico dun só uso debido á emerxencia sanitaria pola Covid-19. En Starbucks prohibiron as cuncas reutilizables.

A Comisión Europea está a desenvolver estándares para plásticos biodegradables. Pero mesmo se os PPE estivesen feitos de tales materiais, non servirían para evitar a contaminación mariña.

Richard Thompson, profesor de bioloxía mariña na Universidade de Plymouth, afirma que “un estudo recente sobre plástico biodegradable exposto a diferentes ambientes mostrou que algúns artigos desapareceron rapidamente, mentres que aínda se podían utilizar as bolsas para ir á compra despois de catro anos no mar. Para cando chegan ao océano, é demasiado tarde”. Thompson acuñou o termo microplásticos no 2004.

Zero Waste Europe advirte que os países non deberían ter que elixir entre a protección do medioambiente ou da saúde pública, como asegura que está a suceder. “No futuro temos que asegurarnos de estar preparados para pandemias como esta e enfrontarnos a elas dunha maneira sostible. Non ten por que ser unha cousa a expensas da outra”, conclúe.

En España, as directrices para xestionar estes residuos están recollidas na Orde SND/271/2020, do 19 de marzo, sobre xestión de residuos.

Efectos no medioambiente

Dado que o uso xeneralizado de EPP é un fenómeno recente, non existen estudos sobre o impacto dos seus refugallos na contorna mariña e os seus habitantes.

Con todo, describíronse os riscos que outros plásticos presentan para os animais dos océanos. Poden, por exemplo, enredarse con eles ou confundilos con alimentos. En decembro de 2019, descubriuse que un cachalote achado morto na illa escocesa de Harris tiña unha bóla de lixo de 100 quilogramos no estómago.

Ademais, a degradación dos fragmentos de plástico no mar libera paulatinamente contaminantes invisibles. Se permanecen intactos, descompoñeranse en pequenos anacos ou microplásticos.

Un estudo do proxecto SAPEA de asesoramento científico á política europea sinala que altas concentracións de microplásticos causan danos no medioambiente e aos seres vivos, como procesos inflamatorios e estrés.


Unha versión deste artigo foi publicada orixinalmente no blog Ciencia marina y otros asuntos, da Fundación para el Conocimiento madri+d.

* Antonio Figueras Huerta é Profesor de investigación do Consello Superior de Investigacións Científicas no Instituto de Investigacións Mariñas de Vigo (IIM-CSIC).

Cláusula de divulgación: o autor non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes alén do cargo académico citado.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Os ’pellets’ xa invaden zonas mariñas protexidas de Galicia

Unha simulación realizada pola organización internacional Oceana predí que os plásticos están presentes en todo o litoral da comunidade

Un equipo galego utiliza materiais que respiran CO2 para refrixerar e quentar fogares

O grupo da UDC busca substituír os actuais compoñentes de calefacción, daniños para o medioambiente, por outros máis sostibles e eficientes

Un equipo galego usará IA para detectar contaminantes nas augas termais

Investigadores da UVigo lideran o proxecto Aquapred que predicirá a posibilidade de aparición de bacterias como a lexionela e a E. coli

O petróleo e os seus residuos inducen a metamorfose en invertebrados mariños

Un estudo internacional apunta que estas substancias poden alterar o ciclo e os procesos naturais destes animais