Pasounos a todas. Algunha vez ficamos pampas ao ver un río de formigas que discorre sen apenas atascos nin dificultades. Cada unha delas é quen de atopar o seu camiño para desprazarse, e en colectivo conseguen organizarse moitísimo mellor que os humanos e os seus vehículos nas vías de acceso e saída ás cidades.
Non é nin moito menos a primeira vez que os científicos se preguntan por que as formigas son capaces de fluír deste xeito, pero un novo artigo, que acaba de publicar a revista eLife, amosa por primeira vez unha evidencia directa de que mesmo a densidades altas, estes insectos poden evitar os atascos.
Para isto, os científicos, pertencentes ás universidades de Toulouse (Francia), Arizona State (Estados Unidos) e Adelaida (Australia), filmaron 170 experimentos nos que estudaron o comportamento das formigas arxentinas (Linepithema humile). Tomaron nota de como se movían os grupos a través dunha ponte que conectaba o seu niño cunha fonte de alimentos, en función dun ancho distinto destas pontes, para calibrar maiores e menores densidades nos atoamentos.
Nos vídeos baixo estas liñas pode verse o tráfico das formigas en pontes de 20 e 5 milímetros de ancho, respectivamente.
Durante todo este tempo, recolleron datos sobre os fluxos de tráfico das formigas, a súa velocidade e a cantidade de colisións que tiveron lugar. E viron algo sorprendente: parecían ser inmunes aos atascos. “A a natureza exacta dos mecanismos utilizados polas formigas arxentinas para manter o fluxo de tráfico segue sendo difícil de atopar”, expoñen os investigadores, pero parece que isto se debe a un sistema colectivo co que todas se acaban adaptando ás diferentes condicións.
Os resultados expoñen que as formigas poderían chegar a duplicar o número de individuos en determinados momentos sen diminuír a velocidade. Cando os humanos camiñan ou conducen, o fluxo comeza a ralentizarse unha vez se ocupa o 40% do espazo. Pero as formigas seguen sen amosar sinais de desaceleración mesmo cando se chega ata o 80% de ocupación.
Velocidade autoimposta
Entre outros datos, o estudo detectou que cando medra a densidade, as formigas aumentan a súa velocidade, en vez de diminuíla, e así logran facer fluír o ‘tráfico’. “Os atascos están moi presentes na sociedade humana, onde as persoas persiguen o seu propio beneficio persoal; pero as formigas comparten un obxectivo común, a superviviencia da colonia, polo que se espera que actúen de forma cooperativa para optimizar o transporte de alimentos”.
Engaden os autores que “a nivel macroscópico puidemos demostrar que o tráfico se describe cun fluxo de dúas fases; a baixas densidades hai unha clara relación entre a densidade e o fluxo, mentres que a unha densidade alta, o fluxo permanece constante e non se produce atoamento”. Desde o punto de vista microscópico, “o seguimento individual das formigas baixo diferentes densidades revelou que axustan a súa velocidade e evitan as interaccións.
Unha investigación previa xa demostrara que chegaban a usar unha especie de ‘gardas’ de tráfico para controlar os atascos. En 2008, un artigo descubriu que cando unha liña de formigas comezaba a ter interrupcións, os individuos que regresaban ao niño bloqueaban ás que ían saír para forzalas a buscar unha nova ruta.
Referencia: Experimental investigation of ant traffic under crowded conditions (Publicado en eLife).