As polinizacións desta primavera serán importantes e aumentarán rapidamente despois do esperado episodio de choivas, pero prevense dentro da normalidade durante o verán. Así o indican as previsións dos niveis de pole e esporas na atmosfera para os próximos meses realizadas pola Rede Aerobiolóxica de Cataluña (XAC), do Instituto de Ciencia e Tecnoloxía Ambiental da Universidade Autónoma de Barcelona (ICTA- UAB) e do Departamento de Bioloxía Animal, Bioloxía Vexetal e Ecoloxía da devandita universidade (BABVE).
As precipitacións no mes de novembro en boa parte do territorio —que recargaron os acuíferos e achegaron boa rega ás plantas— e un inverno máis tépedo do habitual permitiron floracións e polinizacións importantes durante a estación, como a do ciprés, a abeleira, o freixo e o amieiro. Isto facía prever unha primavera polínica avanzada no tempo, que foi freada pola baixada de temperaturas nos últimos días. As predicións meteorolóxicas indican que a primavera será lixeiramente máis cálida e menos chuviosa do habitual.
Polinizacións invernais e predicións
A XAC mostra así que, a principios de 2022, as polinizacións invernais foron importantes —superando as concentracións medias históricas rexistradas desde 1994 ata a actualidade en varias ocasións—, e avanzando o inicio do período de risco de alerxia. Con todo, non se observou que se prolongara a polinización. As predicións para as polinizacións primaverais (chopo, plátano, piñeiro, parietaria, salgueiro, arce, moreiras, gramíneas e máis adiante as de bidueiro, farnelo, correola e oliveira) empezarán como habitualmente e con forza, pero poderían ter unha duración máis curta do normal.
As predicións para as polinizacións primaverais empezarán como habitualmente e con forza, pero poderían ter unha duración máis curta do normal
Ademais, estas predicións poderían verse modificadas por varios motivos. Primeiro, se as temperaturas non son tan elevadas como se prevé, xa que se podería alongar a polinización das plantas (sobre todo das herbáceas). En segundo lugar, se se dan episodios de choivas fortes, porque arrastrarían o pole cara ao chan. En cambio, se as choivas son pausadas, achegarán auga ás plantas que deben florecer proximamente.
Isto podería incrementar as polinizacións e alongar o período de presenza no aire da parietaria, gramíneas, farnelo, oliveira e artemisa principalmente. Por último, se hai episodios de vento moi forte proveniente de direccións sen ou con pouco pole (por exemplo, do mar cara a terra), podería baixar as concentracións e modificar a composición do espectro polínico.
Medir a concentración de pole en tempo real
En Cataluña, a XAC estuda desde 1983 a diversidade e os niveis de pole e esporas de fungos no aire mediante os captadores situados en nove localidades: Barcelona, Bellaterra, Xirona, Lérida, Manresa, Planes de Son, Roquetes-Tortosa, Tarragona e Vielha. Agora, un novo proxecto da Axencia Estatal de Investigación (AtPollenFluo) e a colaboración da XAC coas empresas Swisens e Qualitas4 Health permitirá mostrar pronto medidas da concentración de pole no aire en tempo real no campus da UAB (Bellaterra, Cerdanyola do Vallès) e por primeira vez en Cataluña, España e o Mediterráneo.
“Conseguir equipamentos permitirá nun futuro coñecer en tempo real o contido en pole no aire e contribuirá a mellorar a calidade de vida das persoas con alerxia”
“É todo un reto, e aínda queda moito traballo por diante, pero esta primavera publicaremos as lecturas en tempo real dos principais poles no aire”, indica Jordina Belmonte, investigadora que lidera a XAC. E engade: “Conseguir equipamentos contrastados e a un prezo alcanzable permitirá nun futuro próximo coñecer en tempo real o contido en pole no aire, o que contribuirá a mellorar notablemente a calidade de vida das persoas con alerxia, así como o diagnóstico, tratamento e prevención das alerxias respiratorias”.
Como inflúe a contaminación
A alerxia respiratoria é producida principalmente polos ácaros do po, animais domésticos e poles. Os tipos de pole que máis sensibilizacións provocan son os de gramíneas, plátano de sombra, oliveira, ciprés, parietaria e farnelo. As esporas de fungo de alternaria tamén son fonte principal de síntomas alérxicos.
Segundo explica Lorena Soto, alergóloga do hospital da Santa Creu i Sant Pau e coordinadora do Comité de Alerxia Respiratoria da SCAIC, a emisión de partículas contaminantes na atmosfera altera a estrutura do pole e fai que este xere proteínas de estrés como mecanismo de defensa, o que aumenta a súa capacidade de inducir unha resposta alérxica en persoas susceptibles. Este efecto é máis evidente en contornas con concentracións elevadas de contaminación.
“Durante o confinamento e restricións de mobilidade de vehículos motorizados produciuse temporalmente un efecto beneficioso para as persoas que padecen enfermidades respiratorias entre eles os alérxicos”, sinala a experta. “Pero durante a eliminación progresiva das restricións de mobilidades de vehículos, os niveis de contaminación ambiental volveron a niveis de períodos previos, co consecuente empeoramento da enfermidade alérxica respiratoria”, engade.
Alerxia e covid-19: como diferencialos
Actualmente non se demostrou que padecer unha enfermidade alérxica respiratoria sexa un factor de risco de sufrir complicacións graves debido á infección por covid-19, a pesar de que algúns síntomas sexan similares. Por iso, os profesionais da saúde lembran a importancia de diferencialos e non confundilos. Os principais síntomas descritos nunha infección por SARS-CoV-2 son a febre, tose seca, irritación ou dor de garganta (farinxite), dificultade para respirar, e cansazo, dificultade para a concentración ou síntomas gastrointestinales, entre outros.
Algúns dos síntomas da alerxia respiratoria son: conxestión nasal, esbirros e proído nasal, de ollos, garganta ou no interior do oído
En cambio, a alerxia respiratoria caracterízase por predominio da mucosidade, esbirros, conxestión nasal, e o proído nasal, de ollos, garganta ou no interior do oído, tose seca, asubíos, e opresión do peito con sensación de afogo. A alerxia respiratoria por poles intensifícase cando se está ao aire libre e en determinadas épocas do ano. Da mesma forma, as persoas alérxicas a ácaros e mascotas empeorarán en ambientes de interior.
En todos os casos, un diagnóstico precoz, a educación sanitaria, a inmunoterapia con alérxenos ou vacinas melloran a calidade de vida dos enfermos. Ademais, manterse informado sobre os niveis de pole existentes no aire en cada momento tamén axuda os pacientes para xestionar mellor a súa patoloxía.
La imagen que acompaña al artículo no es polen, sino la borra que produce el fruto de algunos árboles (un chopo en la foto) para dispersar sus semillas. Esta borra no produce alergia.
La confusión no sólo es un disparate botánico, sino que ha llevado a la tala masiva de chopos en los parques urbanos respaldada en una afirmación errónea.