Novas pistas sobre enfermidades milenarias xorden no intestino

Os vínculos entre o microbioma e doenzas como a artrite ou o párkinson poderían permitir diagnósticos máis temperás

A saúde no corpo e na mente pode estar arraigada ao intestino. Os billóns de bacterias, arquexas, fungos e virus no corpo humano, chamados colectivamente o microbioma, varían enormemente dunha persoa a outra. Ademais, as diferenzas poden ter un gran impacto na saúde física e mental. Comprender máis os vínculos entre o microbioma e as enfermidades crónicas como a diabetes, a enfermidade inflamatoria intestinal e a obesidade é un dos principais obxectivos europeos, que promete novas formas de abordar as enfermidades milenarias.

“Un realmente necesita mirar o sistema en toda a súa complexidade, xa que existe na natureza, en lugar de só estudar cepas individuais ou mesmo uns poucos microbios”, sostén Paul Wilmes, profesor de ecoloxía microbiana da Universidade de Luxemburgo.

Publicidade

A través da súa dieta, os humanos alimentan a un zoolóxico de microbios no intestino, na súa maioría benigno. Á súa vez, este microbioma afecta á saúde das persoas ao producir un fluxo constante de moléculas, algunhas das cales inflúen e axudan a regular o sistema inmunolóxico. Wilmes dirixe un proxecto de investigación que recibiu financiamento da UE para investigar as diferenzas entre persoas sas e enfermas. A iniciativa de cinco anos de ExpoBiome, que se estende ata outubro de 2025, está a identificar comunidades de bacterias e fungos involucrados nos procesos da enfermidade.

Párkinson e a artrite reumatoide

O microbioma intestinal é a comunidade microbiana máis grande e importante do corpo humano.
Esta comunidade está nunha conversación cruzada constante e complexa con células como as do fígado e o cerebro. As interaccións que inclúen moléculas microbianas previamente descoñecidas, revelan vínculos sorprendentes con enfermidades familiares. A enfermidade de párkinson, por exemplo, é un trastorno do sistema nervioso que causa tremores incontrolables e dificultades co equilibrio e a coordinación.

Aínda que o párkinson se considere un trastorno cerebral, pode haber signos temperáns no intestino de que algo está mal, segundo Wilmes. “As características moleculares da enfermidade aparecen ao principio nas células nerviosas intestinais, moito antes de que aparezan os síntomas clásicos que implican problemas de movemento”, alega.

Wilmes dixo que é posible que as moléculas feitas por bacterias intestinais desencadeen unha fervenza que finalmente se propaga ao cerebro ou exacerba a enfermidade, talvez aumentando a inflamación. Doutra banda, os cambios no microbioma poderían ser unha consecuencia da enfermidade de párkinson en lugar da causa. En calquera caso, a investigación que se está levando a cabo podería permitir aos médicos diagnosticar a enfermidade antes nalgúns pacientes ou intervir antes de que os síntomas se volvan máis graves.

Dieta e antibióticos

Wilmes, que comezou a súa carreira estudando microbios no medio ambiente antes de sentirse atraído polos do corpo humano, e agora está a comparar mostras de microbioma tomadas de persoas sas e enfermas. “Unha combinación de dieta e tomar antibióticos podería desempeñar un papel no cambio da nosa comunidade microbiana intestinal cara ao grupo de organismos que vemos, por exemplo, na enfermidade de párkinson”, comenta.

Wilmes tamén está a estudar o impacto do intestino na artrite reumatoide, unha enfermidade autoinmune e inflamatoria na que o sistema inmunitario ataca as articulacións dun paciente. Exactamente como estes microorganismos xogan un papel na enfermidade é un misterio que el está disposto a resolver. “Podería ser que unha molécula ou unha mestura de moléculas do microbioma desencadee a resposta inflamatoria inicial que logo se volve tola”, postula Wilmes.

Microbiota intestinal

Un terzo dos microorganismos nos intestinos, a microbiota intestinal, é común á maioría das persoas, mentres que dous terzos son específicos, segundo o Laboratorio Europeo de Bioloxía Molecular. Noutras palabras, a microbiota no intestino humano é como unha tarxeta de identidade individual. No futuro, a esperanza é que os pacientes teñan rutinariamente decodificado o seu microbioma cando visiten o consultorio dun médico ou un hospital.

“Hai miles de ensaios clínicos en marcha para tratar de establecer un vínculo entre o microbioma e unha serie de enfermidades diferentes”, dixo Walid Hanna, director executivo dunha empresa emerxente belga chamada Perseus Biomics. O traballo require a secuenciación do ADN para calcular que cepas microbianas están presentes. Hanna e o seu equipo forman parte dun proxecto de dous anos, Perseus MAP, que recibiu financiamento da UE durante 24 meses ata setembro de 2023 para analizar o microbioma dos pacientes dunha maneira que sexa máis barata e rápida que as tecnoloxías existentes.

A súa estratexia reduce a cantidade de ADN que necesita ser decodificado, mediante a etiquetaxe de secuencias con marcadores fluorescentes e mediante o uso dun microscopio automatizado para comparar os patróns de luz xerados, cunha base de datos dunhas 15.000 especies microbianas. Isto permitirá decodificar o ADN das feces ou a mostra celular dun paciente nun prazo de 72 horas. “Moitas tecnoloxías de secuenciación hoxe en día tardan semanas en obter resultados no microbioma dos pacientes”, alegou Hanna, que ten dúas décadas de experiencia no sector da tecnoloxía médica.

O obxectivo final é un dispositivo do tamaño dunha impresora capaz de entregar resultados rapidamente a investigadores, compañías farmacéuticas, empresas de nutrición personalizada ou hospitais. O novo sistema de elaboración de perfís, DynaMAP™, lanzarase a finais de 2024, segundo Hanna. A tecnoloxía Perseus MAP fará que o perfil do microbioma sexa moito máis accesible e podería permitir aos expertos médicos detectar os inicios dunha enfermidade crónica antes de que progrese.

Clases de dieta

O que a xente come afecta aos tipos de microbios no intestino. Iso significa que os problemas do microbioma intestinal se poden abordar non só a través dos medicamentos, senón tamén da nutrición, segundo Wilmes de ExpoBiome. Unha dieta alta en alimentos procesados ou azucres refinados tende a favorecer os microorganismos intestinais de rápido crecemento, que a miúdo están implicados na causa de enfermidades. “A gran maioría dos organismos que son beneficiosos para nós adoitan ser de crecemento lento”, dixo Wilmes.

Os alimentos que son preferibles porque atraen os microorganismos de crecemento lento inclúen a dieta mediterránea, unha cociña a base de plantas que se centra en cereais, verduras, froitas e aceite de oliva e é rica en antioxidantes, fibra e vitaminas. No caso da artrite reumatoide, os cambios drásticos nos hábitos alimenticios, como o xaxún, poden restablecer o microbioma nos pacientes e facer que a enfermidade entre en remisión.

Ao analizar as secuencias de ADN no microbioma intestinal dun paciente, Wilmes está a aprender máis sobre os tipos de microbios presentes en enfermidades como o párkinson e a artrite reumatoide. O traballo axudará a determinar que moléculas están involucradas, xa sexa no desencadeamento da enfermidade ou na protección contra ela, o que permite mellores diagnósticos e tratamentos. “Necesitamos calcular que é un cóctel saudable de moléculas no noso intestino e como podemos previr os cambios que desencadean enfermidades”, dixo Wilmes.

  1. Imos polo bo camiño, un artigo excelente. Grazas!

    Non obstante, non se vos foi o santo ó ceo neste parágrafo: Os alimentos que son preferibles porque atraen os insectos????? de crecemento lento inclúen a dieta mediterránea, …

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

Estes 10 alimentos poden prexudicar o teu corazón

O colesterol elevado, a presión arterial alta, a diabetes ou o sedentarismo son os principais factores de risco para as enfermidades cardiovasculares, que representan a segunda causa de morte en España

Estas son as luces e sombras do xaxún

Un estudo do Instituto de Tecnoloxía de Massachusetts apunta a que esta abstinencia axuda ás células nai intestinais a rexenerarse e curar lesións, pero tamén aumenta o risco de cancro en ratos

Mira o que comes e como o envolves: “Hai interaccións de sustancias entre os envases e a comida”

Un investigador do CITIC presenta unha proposta para identificar biomarcadores de enfermidades gastrointestinais e analizar a influencia de determinadas substancias na microbiota

Combinar exercicio e realidade virtual mellora os síntomas do párkinson

O proxecto ReViPark da UVigo avalía os efectos do exercicio feito con simulación en pacientes de párkinson